Οι προκλήσεις είναι το σήμα κατατεθέν τους. Αυτή τη φορά τα μέλη του Κέντρου Πολιτικής Ομορφιάς (ZPS) έστησαν έναν στύλο με στάχτες Εβραίων μπροστά στη γερμανική βουλή. Μήπως όμως τώρα το παράκαναν;
«Η ‚αντίσταση‘ στην τέχνη είναι κάτι που πρέπει να πονέσει, να ενοχλήσει και να ξεσηκώσει το κοινό» - έτσι τουλάχιστον περιγράφει η βερολινέζικη κολεκτίβα Κέντρο Πολιτικής Ομορφιάς (ZPS) τους στόχους της. Κατά συνέπεια δικαιούται να αξιολογήσει ως 'πλήρη επιτυχία' την πρόσφατη πρωτοβουλία της να τοποθετήσει έναν στύλο με στάχτες Εβραίων, όπως υποστηρίζει, μπροστά στη γερμανική βουλή. Ωστόσο, πολλοί Γερμανοί είχαν άλλη άποψη, καταγγέλλοντας την εγκατάσταση της ZPS ως άστοχη και κακόγουστη. Τώρα, σχεδόν μία εβδομάδα μετά, οι δημοτικές αρχές ανακοίνωσαν πως οι καλλιτέχνες έχουν μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου χρόνο να αποσύρουν τον στύλο από την περιοχή.
Ένας στύλος ύψους 2,5 μέτρων και βάρους 4 τόνων
Εν δράσει: ο εκπρόσωπος της ZPS Φίλιπ Ρουχ
Σύμφωνα με τους καλλιτέχνες της ZPS ο στύλος περιέχει τις στάχτες θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Επιπλέον, πάνω του είναι γραμμένη η φράση «Μνήμη σημαίνει πάλη». Κεριά αναμμένα, ανθοδέσμες και μικρά μηνύματα, όπως «Μην ξεχνάτε» ή «Κατά της πολιτικής Αλτσχάιμερ στη Γερμανία». Η ομάδα τοποθέτησε την περασμένη εβδομάδα την εγκατάσταση μπροστά στο Μπούντεσταγκ, ονομάζοντάς την «στύλο της αντίστασης». Στόχος τους να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο και να τον στρέψουν ενάντια στον δεξιό εξτρεμισμό και την πολιτική συνεργασία με το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Καταιγισμός αντιδράσεων από όλες τις κατευθύνσεις
Η κριτική κατά της δράσης πήρε τεράστιες διαστάσεις από την πρώτη κιόλας ημέρα - η ZPS ζήτησε άμεσα συγνώμη και ανακοίνωσε ότι θα φροντίσει ούτως ώστε ο στύλος να καλυφθεί το συντομότερο. Επιπλέον, ακύρωσε τις περαιτέρω καλλιτεχνικές δράσεις στην περιοχή.
O εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για ζητήματα αντισημιτισμού Φέλιξ Κλάιν δήλωσε σοκαρισμένος από το γεγονός ότι «οι σημερινοί καλλιτέχνες θεωρούν θεμιτό να χρησιμοποιούν τέτοια δραστικά μέσα για να επιστήσουν την προσοχή στα κοινωνικά προβλήματα». Ο Ούβε Μπέκερ, πρόεδρος της Γερμανο-ισραηλινής Εταιρείας, περιέγραψε τη δράση ως «εντελώς κακόγουστη» και ζήτησε την άμεση απόσυρση του στύλου.
Η Λέα Ρος στήριξε τη δράση της κολεκτίβας
Στον καταιγισμό αντιδράσεων προστέθηκαν όμως κι εκείνες από μια κατεύθυνση μη αναμενόμενη για τους ακτιβιστές: από τους ίδιους τους Εβραίους στη Γερμανία. Συγκεκριμένα, η Ορθόδοξη Ραβινική Διάσκεψη της Γερμανίας απογοητεύθηκε από την «αυτοχαρακτηριζόμενη καλλιτεχνική δράση». Σε επιστολή προς τη ZPS μάλιστα οι ραβίνοι κάλεσαν την ομάδα να αποκαταστήσει την ειρήνη των νεκρών και να θάψει τις στάχτες τους, όπως προβλέπει ο εβραϊκός θρησκευτικός νόμος: «Αυτό το βήμα κατά την άποψή μας θα ήταν κατευναστικό, μετά από αυτή την ατυχή και ασεβή δράση».
Στήριξη παρόλα αυτά έλαβε η κολεκτίβα από το Ίδρυμα Χρηματοδότησης Μνημείων για τους Νεκρούς Εβραίους της Γερμανίας. Η πρόεδρος του ιδρύματος Λέα Ρος μάλιστα χαρακτήρισε τη δράση σπουδαία. «Πρόκειται για ένα πολιτικό μήνυμα: Κοιτάξτε εδώ, αυτή τη δύναμη είχαν κάποτε οι εθνικοσοσιαλιστές», υπογράμμισε.
Έρευνες των καλλιτεχνών σε Γερμανία, Πολωνία και Ουκρανία για τη δράση
"Μνήμη σημαίνει πάλη" - μήπως όμως πρέπει να τεθούν όρια και στην πάλη;
Το Κέντρο Πολιτικής Ομορφιάς επένδυσε προφανώς πολύ χρόνο και ενέργεια στο έργο. Για δύο χρόνια, η ομάδα ισχυρίζεται ότι μελετούσε μόνο περιοχές όπου οι «ναζί εκβιομηχάνισαν την μαζική δολοφονία». Συγκέντρωσαν περισσότερα από 240 δείγματα εδάφους από 23 τοποθεσίες σε όλη τη Γερμανία καθώς και περιοχές που βρίσκονταν υπό κατοχή στην Πολωνία και την Ουκρανία.
Σε κάθε περίπτωση, η κολεκτίβα έχει πλέον χρόνο μέχρι τις 20 Νοεμβρίου για να αποσύρει τον στύλο από την περιοχή, ειδάλλως θα το αναλάβουν οι δημοτικές αρχές, δήλωσε η Ζαμπίνε Βάισλερ από τη δημοτική αρχή του κεντρικού τομέα στο Βερολίνο.
Ralf Bosen (dw), tagesspiegel
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
