Λίγο πριν από τον θάνατό του επιδικάστηκε στον πρώην καγκελάριο Χέλμουτ Κολ η μεγαλύτερη αποζημίωση στη γερμανική δικαστική ιστορία. Θα επωφεληθούν απ' αυτήν οι κληρονόμοι του;
Δύο περίπου μήνες πριν από τον θάνατό του ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ είχε βρεθεί πάλι στο επίκεντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος. Το αρμόδιο δικαστήριο της Κολωνίας του επιδίκασε αποζημίωση ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ για τη δημοσίευση του βιβλίου «Παρακαταθήκη: Τα πρωτόκολλα του Κολ». Ένα τόσο μεγάλο ποσό δεν έχει καταβληθεί ποτέ ξανά στη γερμανική δικαστική ιστορία. Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι τι θα γίνει με το σεβαστό αυτό ποσόν αφού ο ίδιος ο Κολ δεν βρίσκεται πια εν ζωή.
Η υπόθεση Κολ
600 ώρες στο υπόγειο της κατοικίας Κολ
Κατ' αρχήν οι συγγραφείς του επίμαχου βιβλίου Χέριμπερτ Σβαν και Τίλμαν Γενς, όπως και ο εκδοτικός οίκος Random House, άσκησαν έφεση κατά της απόφασης. Η υπόθεση βρίσκεται πλέον στα χέρια του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου της Κολωνίας. Ο δικηγόρος του Κολ, Τόμας Χέρμες, επιβεβαιώνει ότι η χήρα του πρώην καγκελαρίου Μάικε Κολ-Ρίχτερ επιθυμεί να συνεχίσει τη δικαστική μάχη. «Πιστεύουμε ότι οι αξιώσεις για την αποζημίωση δεν καθίστανται άκυρες με το θάνατο του Χελμουτ Κολ», επισημαίνει ο Χέρμες, ο οποίος εκτιμά ότι η υπόθεση θα περάσει μάλλον από πολλές ακόμη δικαστικές βαθμίδες έως ότου κριθεί τελεσίδικα.
Η δικαστική έριδα έχει τις ρίζες της στο σπίτι του Κολ στο Ογκερσχάιμ της Γερμανίας. Το 2001 και 2002 ο Χέριμπερτ Σβαν, που είχε λάβει την εντολή του ίδιου του Κολ για να συγγράψει τα απομνημονεύματα του Καγκελάριου, είχε περάσει στο υπόγειό του πάνω από 600 ώρες με τον «Καγκελάριο της Ένωσης». Τρεις χοντροί τόμοι πρόλαβαν μόνο να εκδοθούν, στη συνέχεια επήλθε μεταξύ των δύο η ρήξη. Ο τελευταίος τόμος δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Ο Σβαν επέλεξε όμως να δημοσιεύσει το υλικό ακολουθώντας άλλο δρόμο. Αξιολόγησε τις ηχογραφημένες συζητήσεις που είχε στη διάθεσή του και έγραψε μαζί με τον Τίλμαν Γιενς το βιβλίο «Τα πρωτόκολλα του Κολ», το οποίο περιέχει κακεντρεχή σχόλια του πρώην καγκελαρίου σχεδόν για πολλές προσωπικότητες της διεθνούς πολιτικής, από την Άνγκελα Μέρκελ μέχρι την πριγκίπισσα Νταϊάνα. Ο Κολ κινήθηκε δικαστικά για να σταματήσει η κυκλοφορία του βιβλίου. Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου οι δηλώσεις του Κολ ήταν απόρρητες και γι΄ αυτό του επιδίκασε αποζημίωση ύψους ενός εκατομμύριου ευρώ.
Επιχειρήματα υπέρ και κατά της καταβολής αποζημίωσης
Για τη χήρα Μάικε Κολ-Ρίχτερ η δικαστική διαμάχη δεν έχει τελειώσει
Οι απόψεις των νομικών διίστανται για το αν οι διεκδικήσεις του Κολ παραγράφονται μετά το θάνατό του στις 16 Ιουνίου. Ένα σημαντικό σημείο αναφοράς στην συζήτηση είναι η δικαστική απόφαση που εξέδωσε το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο το 2014 σχετικά με τον γνωστό τραγουδιστή Πέτερ Αλεξάντερ που πέθανε το 2011. Το εν λόγω δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο γιος του δεν μπορούσε να ασκήσει αγωγή εκ μέρους του νεκρού του πατέρα ενάντια στα «κουτσομπολίστικα» φύλλα του κίτρινου τύπου τα οποία σπίλωναν την υπόληψη του πατέρα του. «Αξιώσεις που απορρέουν από τα δικαιώματα της προσωπικότητας δεν ισχύουν μετά το θάνατο και γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούν και να κληρονομηθούν», απεφάνθη το δικαστήριο. Στόχος είναι να ικανοποιηθούν οι ζημιωθέντες και αυτό είναι δυνατό μόνο ενόσω οι ίδιοι ζουν.
Η περίπτωση αυτή διαφέρει από τη δικαστική υπόθεση του Κολ μόνο σε ένα πράγμα. Ο Πέτερ Αλεξάντερ έκανε την αγωγή κατά του κίτρινου τύπου μία μέρα πριν από το θάνατό του, δεν υπήρξε κατά συνέπεια δικαστική απόφαση πριν πεθάνει. Ωστόσο «εάν το Ομοσπονδιακό Ακυρωτικό Δικαστήριο ακολουθήσει την γραμμή επιχειρηματολογίας της υπόθεσης Πέτερ Αλεξάντερ και στην υπόθεση Κολ τότε θα πρέπει και εδώ να βγάλει αντίστοιχο συμπέρασμα, ότι ο νεκρός δηλαδή δεν μπορεί πλέον να ικανοποιηθεί και άρα η αποζημίωση δεν έχει νόημα», αναφέρει ο Έντρες Βάνκελ, ειδικός στο δίκαιο των ΜΜΕ.
Ενδεχομένως όμως οι κληρονόμοι του Κολ να επικαλεστούν ότι στην νομολογία, εκτός από την αρχή της ικανοποίησης, παίζει σημαντικό ρόλο και η λογική της πρόληψης. Τότε το επιχείρημα θα ήταν το εξής: οι συγγραφείς και ο οίκος πρέπει να τιμωρηθούν για να μην επαναληφθεί παρόμοια περίπτωση. «Διαφορετικά ο κίτρινος τύπος μπορεί να βγάλει λάθος συμπέρασμα και έτσι να αρχίσει να διαβάλλει ανθρώπους που είναι ετοιμοθάνατοι», εξηγεί ο Βάνκελ. «Μπορεί κανείς πάντα να παρατείνει μια δικαστική διαμάχη τέσσερα και πέντε χρόνια μέχρι το θάνατο του ζημιωθέντος, έτσι ώστε οι αξιώσεις του να θεωρούνται πια άκυρες», εξηγεί ο Βάνκελ. Στην επιχειρηματολογία αυτή ο Χέρμες προσθέτει και το ότι «ο Κολ ήταν ένας άνθρωπος που έγραψε ιστορία, για έναν τέτοιο άνθρωπο ισχύουν άλλοι κανόνες».
Κρίστοφ Ντρίσεν (dpa) / Νατάσα Κουκουγιάννη
