Σαν σήμερα πριν από 73 χρόνια η συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας σήμανε το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Αφορμή να αναφερθούμε στο βιβλίο του Γιόαχιμ Κέπνερ «1941. Όταν ο πόλεμος εξαπλώθηκε στον κόσμο».
Ο ιστορικός και δημοσιογράφος της Süddeutsche Zeitung Γιόαχιμ Κέπνερ προτιμά να περιδιαβάζει μόνος τη Θεσσαλονίκη, τώρα που στο πλαίσιο της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου (3-6 Μαΐου) παρουσιάστηκε το βιβλίο του «1941», σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ανεβαίνει στον Λευκό Πύργο, σκαρφαλώνει στην Άνω Πόλη, ερευνά με το μάτι την Πλατεία Ελευθερίας, αναζητά ίχνη του αποτρόπαιου παρελθόντος, της γερμανικής κατοχής. Ο Κέπνερ συνδυάζει τη γνώση του ιστορικού με τη γραφίδα του δημοσιογράφου και την ευαισθησία του μοναχικού παρατηρητή. Στο βιβλίο του «1941» αφηγείται με μαεστρία τα γεγονότα εκείνης της χρονιάς, κατά την οποία με την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης και την κήρυξη του πολέμου στις ΗΠΑ η χιτλερική Γερμανία προχώρησε στην μεγάλη ύβρη. Διεύρυνε τον ευρωπαϊκό της πόλεμο σε παγκόσμιο και οδηγήθηκε έτσι στην ήττα και την καταστροφή.
Ο ιστορικός και δημοσιογράφος της Süddeutsche Zeitung Γιόαχιμ Κέπνερ προτιμά να περιδιαβάζει μόνος τη Θεσσαλονίκη, τώρα που στο πλαίσιο της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου (3-6 Μαΐου) παρουσιάστηκε το βιβλίο του «1941», σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ανεβαίνει στον Λευκό Πύργο, σκαρφαλώνει στην Άνω Πόλη, ερευνά με το μάτι την Πλατεία Ελευθερίας, αναζητά ίχνη του αποτρόπαιου παρελθόντος, της γερμανικής κατοχής. Ο Κέπνερ συνδυάζει τη γνώση του ιστορικού με τη γραφίδα του δημοσιογράφου και την ευαισθησία του μοναχικού παρατηρητή. Στο βιβλίο του «1941» αφηγείται με μαεστρία τα γεγονότα εκείνης της χρονιάς, κατά την οποία με την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης και την κήρυξη του πολέμου στις ΗΠΑ η χιτλερική Γερμανία προχώρησε στην μεγάλη ύβρη. Διεύρυνε τον ευρωπαϊκό της πόλεμο σε παγκόσμιο και οδηγήθηκε έτσι στην ήττα και την καταστροφή.
Διασφαλίζοντας τα μετόπισθεν
15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη: Γιόαχιμ Κέπνερ, Σπύρος Μοσκόβου, Στράτος Δορδανάς
Ως γνωστόν πριν από την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα κατά της Σοβιετικής Ένωσης προηγήθηκε η επίθεση στην Ελλάδα, όπου ο Μουσολίνι δεν μπορούσε να ελέγξει την κατάσταση, ο δε Χίτλερ ήθελε να έχει διασφαλισμένα τα νώτα πριν εισβάλει στη Σοβιετική Ένωση. Αν οι Άγγλοι εδραιώνονταν στην Ελλάδα θα είχαν τη δυνατότητα να βομβαρδίσουν τις σημαντικές για τον ανεφοδιασμό των ναζιστικών δυνάμεων πετρελαιοπηγές του Πλοέστι στη Ρουμανία. Στο κεφάλαιο «Ελληνικό πυρ» ο Κέπνερ παρουσιάζει την εισβολή στην Ελλάδα, την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα και τη Μάχη της Κρήτης.
Η ελληνική έκδοση του βιβλίου του Κέπνερ
Εξιστορώντας τη σφαγή των αμάχων στο χωριό Κοντομάρι αφιερώνει και λίγες γραμμές στον ανθυπολοχαγό Φραντς Πέτερ Βάιξλερ που βρισκόταν εκεί ως πολεμικός ανταποκριτής. Ο Βάιξλερ σε αντίθεση με τους ανωτέρους του θεωρούσε τα λεγόμενα «αντίποινα» στο Κοντομάρι ως καθαρή εγκληματική ενέργεια, βέβαια δεν κατάφερε να αποτρέψει το μοιραίο, αργότερα όμως απομακρύνθηκε από τη Βέρμαχτ. Στο βιβλίο του Κέπνερ συναντούμε κάθε τόσο Γερμανούς που είναι αναγκασμένοι να συμμετάσχουν στον πόλεμο, προσπαθούν όμως να κρατήσουν αποστάσεις από τα εγκλήματα της άμωμης υποτίθεται Βέρμαχτ. Το συμπέρασμα του συγγραφέα: αρκετοί Γερμανοί διαφοροποιήθηκαν αξιοποιώντας τα μικρά περιθώρια κινήσεων που είχαν, οι πολλοί όμως δεν το έπραξαν.
Ο ελληνικός εμφύλιος
Γιόαχιμ Κέπνερ
Το βιβλίο του Κέπνερ είναι ένα υπόδειγμα εκλαϊκευμένης επιστήμης, αξιανάγνωστο από ένα ευρύ κοινό. Πριν περάσει στην αφήγηση του πολέμου ο συγγραφέας παραθέτει πέντε μαρτυρίες, πέντε ανθρώπους που έζησαν τον πόλεμο από διαφορετική σκοπιά. Ένας αξιωματικός της Βέρμαχτ, ένας πιλότος βρετανικού βομβαρδιστικού, ένας σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου, ένας στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού και μια Ελληνίδα αντάρτισσα. Ο Κέπνερ παρουσιάζει τη μαρτυρία της Άλκης Ζέη, όπως αυτή εκτίθεται στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Η κόρη μιας αστικής οικογένειας που βγαίνει στα βουνά με τους αντάρτες και μετά το τέλος του πολέμου καταφεύγει στη Σοβιετική Ένωση. Έτσι στο βιβλίο αυτό βρίσκει τη θέση του και ο πόλεμος μετά τον πόλεμο, ο ελληνικός εμφύλιος που επέβαλε για δεκαετίες στην αντίσταση επιχωματώσεις και μακρότατες σιωπές. Ο συγγραφέας καταλήγει: «Μερικές φορές καλά θα κάνουμε να μην τα ξεχνάμε αυτά και σε ό,τι αφορά τις διενέξεις για την ευρωπαϊκή κρίση και το κούρεμα του χρέους, το Grexit και τη σύγχρονη Ευρώπη.»
Σπύρος Μοσκόβου (D.W)
