Η Ελλάδα και ο Σκαλκώτας στην Κρατική Όπερα Βερολίνου

Για την επόμενη σεζόν ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ θέλοντας να αναλάβει πολιτική ευθύνη μέσω της τέχνης, επέλεξε την Ελλάδα ως κέντρο βάρους του προγραμματισμού του. Ο Νίκος Σκαλκώτας θα έχει την τιμητική του.

    

Στην κοινή συνέντευξη τύπου του αρχιμουσικού Μπάρενμποϊμ και του νέου γενικού διευθυντή της Κρατικής Όπερας Ματίας Σουλτς για το πρόγραμμα της νέας σεζόν ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ επέλεξε μια προτροπή από το πεδίο της πολιτικής. Όχι όμως εκκινώντας από τη διένεξη στην Εγγύς Ανατολή, όπως το έχει κάνει μέχρι τώρα, αλλά από την Ευρώπη. «Η σημερινή κρίση στην Ένωση κρατών», τόνισε ο μαέστρος, «μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με την επιστροφή μας στις κοινές πνευματικές αξίες. Σε κανένα άλλο κομμάτι της γης δεν υπάρχει επί αιώνες μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση μουσικής, λογοτεχνίας και εικαστικών τεχνών σε ένα τόσο στενό χώρο και πέρα από τόσα εθνικά σύνορα».

Στο επίκεντρο η μουσική δημιουργία του Σκαλκώτα

Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ (δεξιά) ήρθε σε επαφή με το έργο του Σκαλκώτα σε ηλικία 11 χρόνων

Αμέσως μετά μίλησε για την Ελλάδα, την κοιτίδα της Ευρώπης του πνεύματος. Στην Αρχαία Ελλάδα δεν ανακαλύφθηκε μόνο η δημοκρατία αλλά και το θέατρο. Και επειδή οι Έλληνες υποφέρουν από την οικονομική κρίση, καθοδηγούμενη από τους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ, ο Μπάρενμποϊμ αποφάσισε να τους αφιερώσει μια ιδιαίτερη θεματική ενότητα στη σεζόν 2018/19 με κέντρο βάρους τη χώρα τους, την Ελλάδα. Τρεις όπερες με θέματα επηρεασμένα από την Αρχαία Ελλάδα θα παιχτούν στην Κρατική Όπερα Unter der Linden υπό την μπαγκέτα του ίδιου του Μπάρενμποϊμ. Τη διεύθυνση της «Ηλέκτρας» του Ρίχαρντ Στράους, της «Μήδειας» του Λουίτζι Χερουμπίνι σε νέα σκηνοθεσία της Αντρέα Μπρέτ και τη νέα παραγωγή της Σάσα Βαλτς, τον «Ορφέα» του Κλαούντιο Μοντεβέρντι αναλαμβάνει ο Λεονάρντο Γκαρσία Αλαρκόν.

Πάνω από όλα όμως ο πολυβραβευμένος αρχιμουσικός γίνεται συνήγορος του Νίκου Σκαλκώτα. Το 1921, ως σπουδαστής βιολιού, ο Σκαλκώτας έφυγε από την Αθήνα για το Βερολίνο, όπου πολύ σύντομα στράφηκε στη σύνθεση, στην αρχή με τον Κουρτ Βάιλ και τον Φίλιπ Γιάρναχ. Από το 1927 εντάχθηκε στην τάξη του Άρνολντ Σένμπεργκ, του λεγόμενου «πάπα της πρωτοπορίας». Στο Βερολίνο γράφτηκαν οι πιο σημαντικές του συνθέσεις, σονάτες βιολιού και πιάνου και το πρώτο κοντσέρτο του για πιάνο καθώς και ένα οκτέτο.

Σολίστας ο Λεωνίδας Καβάκος

Ανάμεσα στους σολίστες θα είναι και ο Λεωνίδας Καβάκος

Με τη μουσική του Σκαλκώτα ήρθε ο Μπάρενμποϊμ για πρώτη φορά σε επαφή το 1954, όταν ως 11χρονο παιδί-θαύμα, τότε στο Σάλτσμπουργκ, συμμετείχε σε μάθημα διεύθυνσης ορχήστρας του περίφημου Ίγκορ Μάρκεβιτς. Η «Μικρή Σουίτα» του Σκαλκώτα έγινε αντικείμενο μελέτης των σπουδαστών του, και σήμερα, αυτό το πολύ εκφραστικό κομμάτι που θυμίζει ηχητικά τον Μπέλα Μπάρτοκ θα παιχτεί στην Κρατική Όπερα σε σειρά συναυλιών για συνδρομητές το Μάιο του 2019. Ήδη τον Οκτώβριο, προγραμματίζει μια ολόκληρη βραδιά με ελληνικά θέματα. Μαζί με τη συμφωνία του Σκαλκώτα «Η Επιστροφή του Οδυσσέα» θα παιχτούν η εισαγωγή  «Προμηθέας» του Μπετόβεν και η σουίτα αρ. 2 του Μορίς Ραβέλ «Δάφνις και Χλόη».

Την αμέσως επόμενη εβδομάδα του Οκτωβρίου η Κρατική Όπερα του Βερολίνου θα παρουσιάσει με το ανσάμπλ Μπουλέζ και στην αίθουσα Μπουλέζ το οκτέτο του Σκαλκώτα για 4 έγχορδα και 4 πνευστά, όπου ο ακροατής μπορεί να ακούσει στιλιστικά δείγματα μουσικής γραφής που θυμίζουν Κουρτ Βάιλ και Άλμπαν Μπεργκ, κυρίως όμως τον «αυθάδη τόνο» της δεκαετίες του 20. Την ερχόμενη σεζόν θα γίνουν ακόμη πέντε κοντσέρτα έργων του Σκαλκώτα. Ανάμεσα στους σολίστες και ο Λεωνίδας Καβάκος.

Ειρήνη Αναστασοπούλου/ Tagesspiegel