Η αναζήτηση ζωής στο διάστημα δεν στρέφεται μόνο σε μακρινούς γαλαξίες.Τα τελευταία χρόνια ειδικοί εστιάζουν καταρχήν στο ηλιακό μας σύστημα και τους άγνωστους ωκεανούς του, όπως φαίνεται από συνέδριο στο Βερολίνο.
Είμαστε μόνοι στο σύμπαν; Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα της ανθρωπότητας. Απάντηση σε αυτό προσπαθούν να δώσουν αστρονόμοι και αστροβιολόγοι ερευνώντας σε περίεργα μέρη του σύμπαντος, όπως κάτω από τα παχιά στρώματα πάγου στους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου. Εκεί, μη επανδρωμένα διαστημόπλοια έχουν εντοπίσει γιγάντιους ωκεανούς κάτω από την επιφάνειά τους, οι οποίοι εικάζεται ότι περιέχουν τεράστιες ποσότητες νερού, που ξεπερνούν τη συνολική ποσότητα νερού που υπάρχει στους ωκεανούς τη Γης. Σε αυτούς τους συμπαντικούς ωκεανούς ενδέχεται να υπάρχουν και ευνοϊκές συνθήκες για την ύπαρξη ζωής. Η μελέτη αυτών των μακρινών ωκεανών βρίσκεται στο επίκεντρο του φετινού ευρωπαϊκού συνεδρίου μελέτης των πλανητών στο Βερολίνο (Εuropean Planetary Science Congress).
Ένα συναρπαστικό ταξίδι στους συμπαντικούς ωκεανούς
Η Ευρώπη, ένας από τους δορυφόρους του Δία
Tα «φεγγάρια» του Δία, η Ευρώπη, η Καλλιστώ και ο Γανυμήδης διαθέτουν σύμφωνα με μετρήσεις υπόγειους ωκεανούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να φτάνουν σε βάθος ακόμη και τα 100 χλμ. Με το διαστημόπλοιο Juice (Jupiter Icy Moons Explorer) ελπίζει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) να εξερευνήσει αυτούς τους άγνωστους ωκεανούς του ηλιακού συστήματος. «Εάν επιβεβαιώσουμε ότι οι παγωμένοι δορυφόροι θα ήταν δυνητικά κατοικήσιμοι, αυτό ανοίγει νέες οδούς για την ανίχνευση μορφών ζωής στο διάστημα», ανέφερε στο γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο dpa o Oλιβιέ Βιτάς από την ESA.
Το Juice αναμένεται να σταλεί στο διάστημα το 2022 και να φτάσει στο πλανητικό σύστημα του Δία το 2029. Στόχος του είναι καταρχήν να επιβεβαιώσει την ύπαρξη ωκεαών και να καταμετρήσει το βάθος, την έκτασή τους αλλά και την περιεκτικότητά τους σε άλατα, αναφέρε ο Ολ. Βιτάς. Στο επίκεντρο των ερευνών θα βρεθεί ο Γανυμήδης, ο μεγαλύτερες φυσικός δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος «Πιθανοί υποψήφιοι είναι επίσης ο Πλούτωνας καθώς και ο δορυφόρος του, ο Χάροντας αλλά και ο Τρίτωνας, ο δορυφόρος του Ποσειδώνα», εξηγεί ο Ολ. Βιτάς συμπληρώνοντας ότι «οι κρυμμένοι ωκεανοί είναι περισσότεροι ενδεχομένως από όσους φανταζόμαστε». Ένας ακόμη «δυνατός» υποψήφιος για την ανίχνευση αντίστοιχων ωκεανών είναι ο Εγκέλαδος, ο δορυφόρος του Κρόνου.
Νέα δεδομένα από το 2005
Προσομείωση του εσωτερικού του Εγκέλαδου από τη ΝΑSA
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2005 το αμερικανικό διαστημόπλοιο Cassini ανακάλυψε ότι οι πίδακες ατμών και πάγου, που περιέχουν μικροσωματίδια πυριτικής φύσης, που παρατηρούνταν στην επιφάνειά του Εγκέλαδου, προέρχονταν από υπόγεια ύδατα. Οι ενδείξεις ύπαρξης μοριακού υδρογόνου (Η2), σύμφωνα με τις αναλύσεις του Cassini, ενισχύουν την υπόθεση ότι στο βάθος των ωκεανών γίνεται οξείδωση πετρωμάτων, από την οποία προέρχονται τα μικροσωματίδια. «Μέχρι στιγμής ο Εγκέλαδος είναι ο μόνος δορυφόρος στο σύμπαν, στον οποίο έχουμε εντοπίσει ωκεανό με υδροθερμική δραστηριότητα», εξηγεί ο Νικόλας Αλτομπέλι από την ESA, που συμμετείχε στις έρευνες του 2005. Βέβαια, όπως σημειώνει, ο ίδιος ο ωκεανός αυτός έχει υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα και πολύ υψηλό pH, δυο δεδομένα που δεν ευνοούν την ύπαρξη ζωής.
Ωστόσο ακόμη και στη Γη έχουν εντοπιστεί σε υδροθερμικές πηγές που βρίσκονται σε μεγάλα βάθη ωκεανών μορφές ζωής που ευδοκιμούν χωρίς φως αλλά μόνο με χημικές διεργασίες. Μακρομόρια έχουν εντοπίσει οι ερευνητές και στους πίδακες πάγου του Εγκέλαδου, ωστόσο σύμφωνα με τον Αλτομπέλι αυτό δεν αποτελεί από μόνο του ένδειξη ζωής, παρά μόνο ότι λαμβάνουν χώρα χημικές αντιδράσεις. Κι όπως σημειώνει ο ίδιος «Μαζί με άλλους δορυφόρους όπως η Ευρώπη, έτσι και ο Εγκέλαδος αποτελούν τους πιο ελπιδοφόρους δορυφόρους στο δικό μας ηλιακό σύστημα για την αναζήτηση ζωής, με τη μορφή που τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα». Βέβαια μια άμεση και κατηγορηματική επιβεβαίωση για την ύπαρξη ζωής πέρα από τη Γη δεν είναι ακόμη σε θέση να δώσουν αποστολές όπως αυτή του Cassini ή του Juice. Tα στοιχεία όμως και οι ενδείξεις που προσκομίζουν είναι εξίσου σημαντικές για την πρόοδο της έρευνας στο πεδίο αυτό.
Τιλ Μούνττσεκ, dpa / Δήμητρα Κυρανούδη
