Το άγχος πριν από τη συνάντηση με τον εργοδότη χτυπάει κόκκινο. Η αρνητική αξιολόγηση επηρεάζει τόσο πολύ την ψυχολογία που τελικά δεν λειτουργεί εποικοδομητικά αλλά αποτρεπτικά, λένε ειδικοί. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό;
Είναι μια στιγμή άβολη τόσο για τον εργαζόμενο όσο και για τον εργοδότη. Η στιγμή της αξιολόγησης στον χώρο εργασίας. Μια αμήχανη εμπειρία για πολλούς επαγγελματίες, που συχνά την παρομοιάζουν με ένα δυσάρεστο αλλά αναγκαίο ραντεβού με τον οδοντίατρο. Το ίδιο αναγκαία όμως είναι και η αξιολόγηση κάθε τόσο στη δουλειά. «Η αξιολόγηση έχει να κάνει πολύ με αυτό που είμαστε» αναφέρει στη DW o Nίκος Δημοτάκης που διδάσκει μάνατζμεντ στο Πανεπιστήμιο Nεμπράσκα- Λίνκον.
«Οι άνθρωποι θέλουν να νιώθουν ότι είναι αυτόνομοι και ότι έχουν ικανότητες». Σύμφωνα με έρευνα της επιστημονικής ομάδας στην οποία συμμετείχε ο Ν. Δημοτάκης, η αρνητική κριτική στη δουλειά «μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν είμαστε αρεστοί, ότι είμαστε ανίκανοι». Από την άλλη πλευρά, η θετική αξιολόγηση, όχι απαραίτητα με τη μορφή φιλοφρονήσεων αλλά με τη μορφή της απλής αποδοχής είναι πιο πιθανό να αυξήσει την αποτελεσματικότητα σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή την αυτοπεποίθηση που οδηγεί στην πρόοδο. Σε αυτό το πόρισμα καταλήγει η έρευνα που διενεργήθηκε από τον Νίκο Δημοτάκη, τον Ντεμπ Μίτσελ και τον Τοντ Μάουερ το 2017 και δημοσιεύθηκε στην επιστημονική Επιθεώρηση Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας. Σύμφωνα με τη μελέτη, η αρνητική αξιολόγηση ακόμη κι αν αποσκοπεί στο να είναι εποικοδομητική δεν έχει την ίδια επιρροή στην ψυχολογία των εργαζομένων με τη θετική.
Έμφαση στιςσωστές πρακτικές και συμπεριφορές
Aυτή την εικόνα εργαζομένων μάλλον δεν θέλει κανείς...
Στην έρευνα η θετική αξιολόγηση εκλαμβάνεται ως αποδοχή ή επιβράβευση μιας θετικής στάσης, πράξης, επιλογής. Για παράδειγμα όταν ένας εργοδότης λέει στον εργαζόμενο ότι έκανε καλά τη δουλειά του. Σύμφωνα με τα ερευνητικά πορίσματα η αρνητική αξιολόγηση ακόμη κι αν είχε εποικοδομητικό χαρακτήρα αποδείχθηκε στην πράξη λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με έναν απλό καλό λόγο. Μάλιστα οι εργαζόμενοι που δέχθηκαν περισσότερα θετικά σχόλια φάνηκαν πιο ανοιχτοί στο να ζητήσουν οι ίδιοι αξιολόγηση στο μέλλον από τον εργοδότη τους σε σχέση με εκείνους που δέχθηκαν αρνητικά. Ενδιαφέρον έχει ότι ακόμη κι αν η αρνητική αξιολόγηση γίνεται ευγενικά, οι εργαζόμενοι τείνουν να την εκλαμβάνουν ως μομφή για την δουλειά που προσφέρουν, σημειώνει ο Ν. Δημοτάκης. Η αρνητική αξιολόγηση ενδέχεται να προκαλέσει συναισθήματα ανεπάρκειας και κάποιες φορές να οδηγήσει εργαζομένους σε υπαρξιακή κρίση επειδή θεωρούν ότι είναι ανίκανοι να φέρουν εις πέρας την εργασία τους.
Πώς μπορεί η αρνητική αξιολόγηση να έχει θετική επενέργεια
Κλίμα εμπιστοσύνης και καλή επικοινωνία ώστε και η αξιολόγηση να είναι αποτελεσματική
Βέβαια ένα εργασιακό περιβάλλον το οποίο περιστρέφεται μόνο γύρω από τη θετική αξιολόγηση δεν είναι στην πράξη βιώσιμο. Διότι πώς θα γίνουν βήματα μπροστά; Εν τέλει κανείς δεν είναι τέλειος και όλοι χρειάζονται βελτίωση. Η αξιολόγηση είναι αναγκαία για τηνδιεκπεραίωση των εργασιακών υποχρεώσεων ειδικά σε οργανισμούς και εταιρείες με ιεραρχικές δομές. Αλλά πώς μπορούν να διαχειριστούν οι εργοδότες το γεγονός ότι η αρνητική αξιολόγηση των εργαζομένων μπορεί να έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα; Σύμφωνα με τον Ν. Δημοτάκη θα πρέπει η αξιολόγηση να λειτουργεί ως βάση για πρόοδο και εξέλιξη. Επίσης γενικές παρατηρήσεις πχ. «πρέπει να συγκεντρωθείς» δεν φαίνεται να βοηθούν όσο μια πιο στοχευμένη προσέγγιση πχ. «πρέπει να αλλάξεις αυτό ή να βελτιώσεις το άλλο». Σε μια τέτοια αξιολόγηση ο εργαζόμενος ενδέχεται να ανταποκριθεί τελικά θετικά και πιο εποικοδομητικά. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται φυσικά η δημιουργία ενός θετικού κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων που ευνοεί την γόνιμη επικοινωνία και εν τέλει την πρόοδο.
Κλερ Ροτ
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
