Το έργο «Αλληλεγγύη - Solidarität» της Μπάρμπαρα Ένες παρουσιάζεται στο περίφημο φεστιβάλ θεάτρου και τεχνών Ruhrtriennale. Πολίτες σε Ελλάδα και Γερμανία μιλούν για την έννοια της αλληλεγγύης.
Η λέξη "ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ" δεσπόζει με μεγάλα γράμματα στα ελληνικά και στα γερμανικά σε ένα γυάλινο περίπτερο στο εμπορικό κέντρο της πόλης του Μπόχουμ. Σε τηλεοπτικές οθόνες προβάλλονται συνεντεύξεις με ανθρώπους που δίνουν τον δικό τους ορισμό στην έννοια της αλληλεγγύης. Πρόκειται για ένα τμήμα του έργου της Γερμανίδας σκηνογράφου και εικαστικού Μπάρμπαρα Ένες. Το υπόλοιπο παρουσιάζεται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία της πόλης και σε μια μικρή ξύλινη κατασκευή μπροστά από την είσοδο της εμβληματικής Γιαρχούντερτχάλε (Jahrhunderthalle) - ενός εντυπωσιακού βιομηχανικού κτηρίου κατασκευασμένου στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτή η βίντεο-εγκατάσταση δημιουργήθηκε ειδικά για το περίφημο φεστιβάλ θεάτρου και τεχνών Ruhrtriennale, το οποίο ολοκληρώνεται στις 29 Σεπτεμβρίου σε διάφορες πόλεις της περιοχής του Ρουρ. Για το πώς ξεκίνησε η ιδέα η Μπάρμπαρα Ένες λέει στην Deutsche Welle:
«H γενική διευθύντρια της Ruhrtriennale με ρώτησε εάν θα ήθελα να κάνω κάτι για το φεστιβάλ. Ξεκίνησα να ερευνώ εδώ στην περιοχή του Ρουρ τι είδους σχέδια και προγράμματα υπάρχουν πάνω στην έννοια της αλληλεγγύης. Κάποια στιγμή βρέθηκα στην Ελλάδα και διαπίστωσα πως εκεί, μετά το 2011 και το 2012, τα χρόνια της κρίσης, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κύμα αλληλεγγύης σε διάφορες μορφές. Σκέφθηκα λοιπόν πως οι ιδέες αυτές θα είχαν ενδιαφέρον και θα μπορούσαν να εμπνεύσουν και τους ανθρώπους εδώ στην περιοχή του Ρουρ».
Άνοδος, πτώση, αλλαγή της περιοχής του Ρουρ
H καλλιτέχνις Μπάρμπαρα Ένες
Η περιοχή του Ρουρ γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθιση τη χρυσή περίοδο της κερδοφορίας του άνθρακα και του χάλυβα, κυρίως τον 19ο αιώνα αλλά και στις αρχές του 20ού. Από το 1957 όμως, όταν άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες κρίσεις όσον αφορά τις συγκεκριμένες πρώτες ύλες και με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 1970, η περιοχή διολίσθησε στον οικονομικό μαρασμό και την ανεργία. Δεκάδες ορυχεία και εργοστάσια έκλεισαν. Σήμερα ένα πολύ μεγάλο τμήμα των βιομηχανικών εγκαταστάσεων έχουν μετατραπεί σε χώρους εκθέσεων και συναυλιών. Το 2010 μάλιστα η περιοχή του Ρουρ ήταν και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Ποιοι είναι όμως όλοι αυτοί οι άνθρωποι που δίνουν συνεντεύξεις και πώς ορίζουν την αλληλεγγύη; Η Μπάρμπαρα Ένες μαζί με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Γιάννη Λιτοφσένκο που ζει στην Αθήνα πήρε συνεντεύξεις από διάφορους πολίτες αλλά και εκπροσώπους συνεργατικών ενώσεων. Ηθοποιοί, μουσικοί, ακτιβιστές, δάσκαλοι, νοσηλευτές, άνεργοι, επιστήμονες διηγούνται την εμπειρία που είχαν μέσα από συλλογικές δράσεις. Μιλούν για το πώς βοηθήθηκαν ή πώς βοήθησαν. Παράλληλα συνεντεύξεις δίνουν και κάτοικοι στην περιοχή του Ρουρ.
«Ξεκίνησα τις έρευνες μου το 2017 και αυτό που περισσότερο με εντυπωσίασε ήταν το εύρος της αλληλεγγύης που υπάρχει στην Ελλάδα» λέει και πάλι η 56χρονη καλλιτέχνις Μπάρμπαρα Ένες. Ως Γερμανίδα δεν συνάντησε καμία δυσκολία ή προκατάληψη ως προς το να δεχθούν οι συνεντευξιαζόμενοι να της μιλήσουν. Ίσως, όπως λέει, να βοήθησε και το γεγονός ότι ήταν σαφές από την αρχή ότι επρόκειτο για ένα καλλιτεχνικό έργο σε ένα φεστιβάλ και όχι για κάποιο πολιτικό ή οικονομικό πρότζεκτ.
Το ρεμπέτικο συμπληρώνει την εικαστική ματιά
Τμήμα του έργου ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ - SOLIDARITÄT
Η Μπάρμπαρα Ένες δεν εργάστηκε όμως μόνη της για την υλοποίηση της εγκατάστασης. Εκτός από τον Γιάννη Λιτοφσένκο στην καλλιτεχνική ομάδα συμμετέχουν η Μπετίνα Κάτια Λάνγκε, η Άνε Μάλοβ και ο Ελευθέριος Βενιάδης. Ο τελευταίος μάλιστα, ο οποίος είναι μουσικός και συνθέτης και ζει μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου, είχε την ιδέα το έργο να εμπλουτιστεί με ρεμπέτικες βραδιές και συναυλίες.
«Το έργο είχε πολύ καλή ανταπόκριση από το κοινό και αυτό είναι κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Στο Third Space (σσ. το κεντρικό σημείο όπου παρουσιάζεται το έργο) γίνονται συχνά πάρτυ. Βλέπουμε ανθρώπους στις 2, 3 ή και 4 η ώρα το πρωί να κάθονται με τα ακουστικά και να ακούνε τις συνεντεύξεις. Αυτό είναι κάτι που ελπίζαμε και μας ικανοποιεί ιδιαίτερα».
Για την Μπάρμπαρα Ένες η αλληλεγγύη δεν είναι μόνο μια ηθική επιταγή αλλά και μια πρακτική αναγκαιότητα σε περιόδους κρίσης. Η περιοχή του Ρουρ και η Ελλάδα βίωσαν και βιώνουν, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τέτοιες κρίσεις. Γνωρίζουν από πρώτο χέρι την αξία της αλληλεγγύης. Η καλλιτεχνική ομάδα ελπίζει τώρα το έργο να μπορέσει σύντομα να παρουσιαστεί και στην Ελλάδα.
Μαρία Ρηγούτσου
