Είναι μια προσφορά στον τόπο, που οπωσδήποτε δεν μπορεί να διαγραφεί. Ο λόγος για το ΚΤΕΛ Ιωαννίνων που περίπου 7 δεκαετίες ήταν και παραμένει ο βασικός οδικός μεταφορικός φορέας στην μετακίνηση του πληθυσμού των Ιωαννίνων απο πόλη σε πόλη και προς τα χωριά. Υπήρχε βέβαια και η αεροπορική σύνδεση της πόλης απο την 10ετία του ΄30, αλλά αυτός ο τρόπος ταξιδιού ήταν για τους ελαχίστους, τόσο λόγω κόστους, όσο και των διαθέσιμων θέσεων, το πολύ έως 24 άτομα σε κάθε αεροπλάνο στις λίγες πτήσεις.
Βέβαια με το πέρασμα των χρόνων, ήλθαν τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, οι συνθήκες των ταξιδιών άλλαξαν, οι πτήσεις αυξήθηκαν με μεγαλύτερα αεροπλάνα, αλλά τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ συνεχίζουν να εξυπηρετούν τον μεγαλύτερο όγκο ταξιδιωτών και σε νέους προορισμούς, αλλά με εξαιρετικά μικρή κίνηση προς τα χωριά που ο πληθυσμός τους μειώθηκε και κάπου μηδενίστηκε.
Κανένας όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει οτι στα δύσκολα χρόνια,κυρίως μετά τον πόλεμο, τα λεωφορεία ήταν που κράτησαν "ζωντανά" τα χωριά και εξυπηρέτησαν τις συγκοινωνιακές ανάγκες των Ιωαννίνων, βοηθώντας και στην ανάπτυξη της περιοχής.
Τα είχαν ονομάσει «πράσινα πουλιά», γιατί το χρώμα τους ήταν πράσινο. Σε ότι αφορά το "πουλιά" τα ονόμασαν έτσι γιατί μετά τα "γκαζοζέν" τα λεωφορεία αυτά, ήταν γρήγορα και στους επιβάτες της εποχής φάνταζαν σαν πουλιά που πετάνε....
φωτο:Λεωφορείο του ΚΤΕΛ Ιωαννίνων πάνω στην "σχεδία" στον δίαυλο της Λευκάδας. Δεν είναι σίγουρο αν εκτελούσε τακτικό δρομολόγιο στην 10ετία του '50 ή αν ήταν εκδρομικό το καλοκαίρι.
Ήταν τα λεωφορεία του 20ου ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, που συνέδεαν τα Γιάννινα με τα περισσότερα χωριά του νομού (όπου το επέτρεπαν οι χωμάτινοι δρόμοι), τις υπόλοιπες πόλεις της Ηπείρου, καθώς και με την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.
Λεωφορεία των 24 θέσεων, καθόλου άνετα συγκρινόμενα με τα σημερινά, αλλά για την εποχή τους, μετά τον πόλεμο του’40 και τον εμφύλιο, έφθαναν παντού όπου υπήρχε ενδιαφέρον για ταξιδιώτες, και κυρίως για τα χωριά, η άφιξη του λεωφορείου από τα Γιάννινα, ήταν ένα σημαντικό γεγονός, που συγκέντρωνε όλους τους κατοίκους του χωριού για να το υποδεχτούν, να δούν ποιοι έρχονται στο χωριό, να παραλάβουν ψώνια που τους έστελναν οι δικοί τους από την πόλη, να καλωσορίσουν ξενιτεμένους…
φωτο:Λεωφορείο του ΚΤΕΛ Ιωαννίνων πάνω στην "σχεδία" στον δίαυλο της Λευκάδας. Δεν είναι σίγουρο αν εκτελούσε τακτικό δρομολόγιο στην 10ετία του '50 ή αν ήταν εκδρομικό το καλοκαίρι.
Ήταν τα λεωφορεία του 20ου ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, που συνέδεαν τα Γιάννινα με τα περισσότερα χωριά του νομού (όπου το επέτρεπαν οι χωμάτινοι δρόμοι), τις υπόλοιπες πόλεις της Ηπείρου, καθώς και με την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.
Λεωφορεία των 24 θέσεων, καθόλου άνετα συγκρινόμενα με τα σημερινά, αλλά για την εποχή τους, μετά τον πόλεμο του’40 και τον εμφύλιο, έφθαναν παντού όπου υπήρχε ενδιαφέρον για ταξιδιώτες, και κυρίως για τα χωριά, η άφιξη του λεωφορείου από τα Γιάννινα, ήταν ένα σημαντικό γεγονός, που συγκέντρωνε όλους τους κατοίκους του χωριού για να το υποδεχτούν, να δούν ποιοι έρχονται στο χωριό, να παραλάβουν ψώνια που τους έστελναν οι δικοί τους από την πόλη, να καλωσορίσουν ξενιτεμένους…
ΦΩΤΟ: Με την απόσυρση των "πράσινων πουλιών" δείτε που κινούνταν τα λεωφορεία των αγόνων γραμμών...
Κυρίως το Σάββατο το απόγευμα, γύριζαν στα χωριά τους, όλοι όσοι εργάζονταν στα Γιάννινα, για να περάσουν το Σαββατοκύριακο με τις οικογένειές τους. Φυσικά Πάσχα, Χριστούγεννα, Δεκαπενταύγουστο και τοπικές γιορτές, στα χωριά δρομολογούνταν δύο και τρία λεωφορεία για να καλυφθεί η επιβατική κίνηση και στις πλατείες των χωριών στήνονταν πραγματικό πανηγύρι γύρω από τα λεωφορεία.
φωτο: Λεωφορεια μπροστα στον "Σινέ-Τιτάνια"
Κι όλα αυτά τον χειμώνα κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, μέσα στα χιόνια και τον παγετό, ή τις έντονες βροχοπτώσεις και τους λασπωμένους δρόμους.
Κι όλα αυτά τον χειμώνα κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, μέσα στα χιόνια και τον παγετό, ή τις έντονες βροχοπτώσεις και τους λασπωμένους δρόμους.
Διαδρομές που σήμερα καλύπτονται σε 15-20 λεπτά, τότε τα λεωφορεία χρειάζονταν ώρες για να φθάσουν στον προορισμό τους και συνήθως διανυκτέρευαν εκεί και επέστρεψαν στα Γιάννινα την επόμενη το πρωϊ.
Το πρακτορείο για τα χωριά, βρίσκονταν απέναντι από την παλιά Ζωσιμαία Σχολή, εκεί που αργότερα δημιουργήθηκε ο γιγαντιαίος τσιμεντένιος σταθμός.. που λειτουργούσε μέχρι πριν λίγα χρόνια, οπότε μεταφέρθηκε στο νέο σημερινό σταθμό.
φωτο: Κλασσική φωτό της οικογένειας του οδηγού μπροστά απο το λεωφορείο που εκτελούσε το δρομολόγιο Ιωάννινα-Αγρίνιο-Αθήνα..
Στεγάζονταν λοιπόν σε μια τεράστια μάντρα και τα εκδοτήρια ήταν σε ένα παμπάλαιο ετοιμόρροπο κτίριο.
Τα λεωφορεία για Αθήνα, Θες/νίκη, Πρέβεζα, Ηγουμενίτσα, Άρτα και Αγρίνιο, ήταν στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται η ΔΕΥΑΙ και είχε χώρο για να μπαίνουν δύο λεωφορεία κάθε φορά, το ένα δίπλα στο άλλο.
φωτο: Κλασσική φωτό της οικογένειας του οδηγού μπροστά απο το λεωφορείο που εκτελούσε το δρομολόγιο Ιωάννινα-Αγρίνιο-Αθήνα..
Στεγάζονταν λοιπόν σε μια τεράστια μάντρα και τα εκδοτήρια ήταν σε ένα παμπάλαιο ετοιμόρροπο κτίριο.
Τα λεωφορεία για Αθήνα, Θες/νίκη, Πρέβεζα, Ηγουμενίτσα, Άρτα και Αγρίνιο, ήταν στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται η ΔΕΥΑΙ και είχε χώρο για να μπαίνουν δύο λεωφορεία κάθε φορά, το ένα δίπλα στο άλλο.
φωτο:1955 Δελβινάκι...Υποδοχή του λεωφορείου...
Στα «πράσινα πουλιά» οι αποσκευές των επιβατών φορτώνονταν στην οροφή του λεωφορείου και καλύπτονταν από ένα χοντρό μουσαμά, δεμένο με χοντρά σχοινιά για να μη τον παίρνει ο αέρας. Στο πίσω μέρος του λεωφορείου, υπήρχε και μια σχάρα όπου κι εκεί φορτώνονταν, κυρίως τα βαριά αντικείμενα.
φωτο: 1955...Το λεωφορείο φθάνει στο χωριό....
Τρία –τέσσερα λεωφορεία προσεκτικής καλύτερης κατασκευής και εισαγώμενα από τις ΗΠΑ (Σεβρολέτ και Φορντ), ξεχώριζαν από τα άλλα και χρησιμοποιούνταν συνήθως για τα μεγάλα ταξίδια και εκδρομές στο εξωτερικό.
Τρία –τέσσερα λεωφορεία προσεκτικής καλύτερης κατασκευής και εισαγώμενα από τις ΗΠΑ (Σεβρολέτ και Φορντ), ξεχώριζαν από τα άλλα και χρησιμοποιούνταν συνήθως για τα μεγάλα ταξίδια και εκδρομές στο εξωτερικό.
φωτο: γέφυρα Μέρτζανης...
Ένα ταξίδι Γιάννινα – Αθήνα και αντίστροφα, διαρκούσε από 12-15 ώρες και πάνω, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες. Πρίν κατασκευαστεί ο εθνικός δρόμος η διαδρομή Αθήνα-Πάτρα, διαρκούσε από 5-6 ώρες. Ίδιοι οι χρόνοι και για την Θεσσαλονίκη, αν η Κατάρα δεν είχε χιόνια.
φωτο: Στα ορεινά χωριά τα "πράσινα πουλιά> δεν έφθαναν...
Τον χειμώνα οι επιβάτες είχαν μαζί τους κουβέρτες, φορούσαν χοντρά ρούχα και φυσικά μαζί τους είχαν και φαγητό για την διαδρομή, αν και τα λεωφορεία σταματούσαν σε κάποια εστιατόρια κατά την διαδρομή.
φωτο: 10ετία του΄50, πριν απο κάθε μεγάλο ταξίδι προς Αθήνα ή Θεσ/νίκη, γίνονταν καθαρισμός του λεωφορείου. Νερό άφθονο στη...λίμνη...
Βαριά η δουλειά του βοηθού, όπως τους αποκαλούσαν τότε. Ο παλιός οδηγός Ηρακλής Βραβορίτης, πρόσφατα μας περιέγραψε τις δυσκολίες ενός ταξιδιού προς Αθήνα ή Θες/νικη. Όταν είχε χιόνι ή ομίχλη, το αυτοκίνητο κινούνταν με ελάχιστη ταχύτητα. Πολλές φορές αναγκάζονταν ο βοηθός, καλυμμένος με κάπα τσοπάνου, να «κάθεται» έξω στην μούρη του λεωφορείου δίπλα από την μηχανή, «καβάλα» στα φανάρι του για να κρατιέται κι από εκεί φώναζε στον οδηγό…: «Τώρα στρίψε αριστερά, ….τώρα δεξιά, ….πρόσεχε έχει μια λακκούβα τώρα….». Στα περισσότερα λεωφορεία οι υαλοκαθαριστήρες ήταν χειροκίνητοι και στα καθήκοντα του οδηγού ήταν με το ένα χέρι του να κινεί και τον μοχλό περα – δώθε για να καθαρίζει τα τζάμια.
φωτο:Άνω:Λεωφορείο των Ιωαννίνων στην Κατάρα Κάτω: Κατάρα τέλος...Οδηγός και βοηθός βγάζουν τις αλυσίδες...
Βαριά η δουλειά του βοηθού, όπως τους αποκαλούσαν τότε. Ο παλιός οδηγός Ηρακλής Βραβορίτης, πρόσφατα μας περιέγραψε τις δυσκολίες ενός ταξιδιού προς Αθήνα ή Θες/νικη. Όταν είχε χιόνι ή ομίχλη, το αυτοκίνητο κινούνταν με ελάχιστη ταχύτητα. Πολλές φορές αναγκάζονταν ο βοηθός, καλυμμένος με κάπα τσοπάνου, να «κάθεται» έξω στην μούρη του λεωφορείου δίπλα από την μηχανή, «καβάλα» στα φανάρι του για να κρατιέται κι από εκεί φώναζε στον οδηγό…: «Τώρα στρίψε αριστερά, ….τώρα δεξιά, ….πρόσεχε έχει μια λακκούβα τώρα….». Στα περισσότερα λεωφορεία οι υαλοκαθαριστήρες ήταν χειροκίνητοι και στα καθήκοντα του οδηγού ήταν με το ένα χέρι του να κινεί και τον μοχλό περα – δώθε για να καθαρίζει τα τζάμια.
φωτο:Άνω:Λεωφορείο των Ιωαννίνων στην Κατάρα Κάτω: Κατάρα τέλος...Οδηγός και βοηθός βγάζουν τις αλυσίδες...
Φωτό: Το εσωτερικό "πράσινου πουλιού"
Όσο τα χρόνια περνούσαν, οι δρόμοι βελτιώνονταν και οι ώρες ταξιδιού μειώνονταν αισθητά.
Όσο τα χρόνια περνούσαν, οι δρόμοι βελτιώνονταν και οι ώρες ταξιδιού μειώνονταν αισθητά.
Όταν δημιουργήθηκε το ΚΤΕΛ οι περισσότεροι ιδιοκτήτες των λεωφορείων, που ταυτόχρονα ήταν και οδηγοί, κατάγονταν από το Συρράκο. Γρήγορα ο στόλος των λεωφορείων αυξήθηκε σε περίπου 110 και ήταν από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα. Σήμερα έχει περίπου 170 λεωφορεία και είναι το μεγαλύτερο από όλα τα ΚΤΕΛ της χώρας…
φωτο: Στα "Δωδωναία", όλα τα λεωφορεία του 20ου ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, μετέφεραν θεατές στο αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
Τον Αύγουστο, με τα Δωδωναία, τα περισσότερα δρομολόγια δεν εκτελούνταν και όλα τα λεωφορεία, χρησιμοποιούνταν, μαζί με τα 12 αστικά λεωφορεία τότε της πόλης, για να μεταφέρουν θεατές στην αρχαία Δωδώνη. Βέβαια ούτε αυτά επαρκούσαν και διατίθονταν από τον Στρατό και ιδιώτες, φορτηγά αυτοκίνητα…
ΦΩΤΟ: 1952. Το πρώτο λεωφορείο φθάνει στο Πάπιγκο....Όλο το χωριό το περιμένει στην πλατεία...
Με τα τότε δεδομένα λοιπόν, το ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, ήταν η ζωή κυρίως για τα χωριά του νομού και για ένα πρόσθετο λόγο. Πάμπολλες φορές, φθάνοντας ένα λεωφορείο στο χωριό, πληροφορούσαν τον οδηγό ότι υπήρχε κάποιος σοβαρά άρρωστος ή τραυματίας και έπρεπε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Αναγκάζονταν λοιπόν να αρχίσει αμέσως το πολύωρο ταξίδι της επιστροφής, να φθάσει στο νοσοκομείο και να γυρίσει πάλι στο χωριό για να εκτελέσει το πρωί κανονικά το δρομολόγιό του πάλι προς τα Γιάννινα.
Με τα τότε δεδομένα λοιπόν, το ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, ήταν η ζωή κυρίως για τα χωριά του νομού και για ένα πρόσθετο λόγο. Πάμπολλες φορές, φθάνοντας ένα λεωφορείο στο χωριό, πληροφορούσαν τον οδηγό ότι υπήρχε κάποιος σοβαρά άρρωστος ή τραυματίας και έπρεπε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Αναγκάζονταν λοιπόν να αρχίσει αμέσως το πολύωρο ταξίδι της επιστροφής, να φθάσει στο νοσοκομείο και να γυρίσει πάλι στο χωριό για να εκτελέσει το πρωί κανονικά το δρομολόγιό του πάλι προς τα Γιάννινα.
1952: Ο Ορεβατικός Ιωαννίνων με επιλεγμένο "πράσινο πουλί ξεκινάει το πολυήμερο ταξίδι του για την Κωνσταντινούπολη...
Σε αυτούς λοιπόν τους οδηγούς και βοηθούς των «πράσινων πουλιών» είναι αφιερωμένο το σημερινό δημοσίευμα και για τα όσα πρόσφεραν κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, για να διατηρηθούν τότε ζωντανά τα χωριά μας αλλά και να συνδέουν τα Γιάννινα με την υπόλοιπη Ελλάδα…Τα όσα πρόσφεραν θα ήταν άδικο να ξεχαστούν...
Σε αυτούς λοιπόν τους οδηγούς και βοηθούς των «πράσινων πουλιών» είναι αφιερωμένο το σημερινό δημοσίευμα και για τα όσα πρόσφεραν κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, για να διατηρηθούν τότε ζωντανά τα χωριά μας αλλά και να συνδέουν τα Γιάννινα με την υπόλοιπη Ελλάδα…Τα όσα πρόσφεραν θα ήταν άδικο να ξεχαστούν...
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΟΥΣΗΣ
