Η απόφαση της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας να αυξήσει στο 15% το βασικό επιτόκιο, δείχνει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν γυρίζει τη πλάτη στη νομισματική πολιτική των χαμηλών επιτοκίων ελπίζοντας σε ενίσχυση της ανάπτυξης.
Τα τελευταία δύο χρόνια σχεδόν τίποτα δεν άλλαξε προς το καλύτερο στην τουρκική οικονομία. Η λίρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, μιας και η τουρκική κεντρική τράπεζα δεν κατάφερε να αντιτάξει κάτι στις συναλλαγματικές αναταράξεις που πυροδοτούν τον πληθωρισμό. Η νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας επικεντρώνονταν μέχρι πρόσφατα στη συγκράτηση του βασικού επιτοκίου με συνέπεια την περαιτέρω υποτίμηση της λίρας έναντι του δολαρίου. Οι προσπάθειες στήριξης του τουρκικού εθνικού νομίσματος με πωλήσεις αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος απέβησαν άκαρπες. Παράλληλα οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του υπουργού Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο χωρίς να επιφέρουν την πολυπόθητη και απαραίτητη ηρεμία στις τουρκικές χρηματαγορές.Τώρα όμως όλα θα αλλάξουν, υπόσχεται ο Ταγίπ Ερντογάν κάνοντας λόγο για μια «νέα εποχή για την οικονομία». Αυτή την εβδομάδα ο τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε μια επανεκκίνηση στην οικονομία, το δίκαιο και τη δημοκρατία. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος Ερντογάν είναι αποφασισμένος να επαναφέρει τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά φαίνεται από τις επιλογές νέων προσώπων σε θέσεις κλειδιά της τουρκικής οικονομίας. Έτσι όρισε νέο πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας τον Νασί Αγκμπάλ απομακρύνοντας τον Μουράτ Ουϊσάλ, τον οποίο ο ίδιος επέλεξε μόλις πέρυσι. Ακολούθησε η παραίτηση του υπουργού Οικονομικών και γαμπρού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ για λόγους υγείας και η αντικατάστασή του από τον Λουτφί Ελβάν.
Άλμα του βασικού επιτοκίου κατά 475 μονάδες βάσης
Κύριο μέλημα της Κεντρικής Τράπεζας ο έλεγχος του πληθωρισμού
Στη «νέα εποχή» εισάγει αναμφίβολα η ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας τη Πέμπτη για σημαντικό άλμα του βασικού επιτοκίου από το 10,25% στο 15%. Άμεσος ήταν ο αντίκτυπος στη συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας, η οποία διαμορφώθηκε στα 7,50 δολάρια από τα 8 όπου βρίσκονταν τις τελευταίες εβδομάδες. Η απόφαση της κεντρικής τράπεζας θεωρείται στροφή 180 μοιρών στην πολιτική του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος ήθελε να παραμείνει χαμηλό το βασικό επιτόκιο με την ελπίδα ότι η χορήγηση φθηνότερων πιστώσεων θα οδηγούσε εν τέλει σε οικονομική ανάπτυξη. Από τον περασμένο Ιούλιο δρομολόγησε για το λόγο αυτό τη σταδιακή μείωση του βασικού επιτοκίου από 24% στο 8,25%.
Η απροκάλυπτη παρέμβαση στην πολιτική της κεντρικής τράπεζας από τον πρόεδρο Ερντογάν είχε ωστόσο σοβαρότατες οικονομικές επιπτώσεις. Ο πληθωρισμός καλπάζει και η λίρα δέχεται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις. Ως αποτέλεσμα της κρίσης η δημοτικότητα του τούρκου προέδρου υπέστη πλήγμα, γεγονός που πιθανότητα να δρομολόγησε την αλλαγή πλεύσης.
Θετικό μήνυμα, αλλά δεν αρκεί
Στο 20% πρέπει να φθάσει το βασικό επιτόκιο, εκτιμά ο Αταχάν Σελέπι
O επικεφαλής του Ινστιτούτου Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως Σινάν Αλτσίν χαρακτηρίζει την άνοδο του βασικού επιτοκίου ως «θετικό μήνυμα» και δηλώνει ότι η απόφαση συνάδει με τις προσδοκίες των αγορών. Παρόμοιες είναι οι εκτιμήσεις του Αταχάν Σελέπι, επικεφαλής οικονομολόγου της χρηματοπιστωτικής εταιρείας STRFS: «Η απόφαση, η οποία ελήφθη σε συνεργασία με το διοικητή της κεντρικής τράπεζας θα συμβάλει στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας της κεντρικής τράπεζας».
Αρκετοί ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν στη DW ότι για να ενισχυθεί σε βάθος χρόνου η τουρκική λίρα θα πρέπει να γίνουν πολλά παρόμοια βήματα. Σύμφωνα με τον Αταχάν Σελέπι η άνοδος του βασικού επιτοκίου «θα επιδράσει στην πορεία του πληθωρισμού και τη συναλλαγματική ισοτιμία μόνο όταν ξεπεράσει το φράγμα του 20%».
Κατά 54% μειώθηκαν οι επενδύσεις στη Τουρκία
Ούτε οι πωλήσεις χρυσού συγκράτησαν τη λίρα
«Διαρθρωτικά προβλήματα δεν λύνονται με βραχυπρόθεσμα μέτρα», πιστεύει ο Ερίντς Γελντάν από το τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου Καντίρ Χας: «Το χρόνιο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η εξάρτηση από τις εισαγωγές, η ανεργία και ο σταθερά υψηλός πληθωρισμός είναι προβλήματα που αντιμετωπίζονται μόνο με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις της τουρκικής οικονομίας». Παράλληλα ο τούρκος οικονομολόγος θεωρεί ότι προς το παρόν τουλάχιστον δεν δίνονται σε επίδοξους επενδυτές από το εξωτερικό τα αναγκαία κίνητρα.
Ενδεικτικό είναι ότι την τελευταία πενταετία οι άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό στη Τουρκία μειώθηκαν κατά 54%. Η οικονομική κρίση στη χώρα καθώς και το ασθενές εθνικό νόμισμα έκαναν τους επενδυτές ιδιαίτερα επιφυλακτικούς. Την ίδια ώρα οι λίγοι που σκέφτονται να επενδύσουν ζητούν ως αντάλλαγμα υψηλότερα επιτόκια. Με αποτέλεσμα το χρέος της τουρκικής οικονομίας στο εξωτερικό να διογκώνεται ολοένα και περισσότερο.
Ντάνιελ Ντέρια Μπέλουτ
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
