19ος-20ος αιώνας...Όταν έσφυζαν απο ζωή οι εμπορικοί δρόμοι των Ιωαννίνων (ΦΩΤΟ)

Φωτό: Η κυριότερη εμπορική οδός των Ιωαννίνων, απο τις πρώτες 10ετίες του περασμένου αιώνα ήταν
η οδός Ανεξαρτησίας (Ελ. Βενιζέλου τότε). Εκεί λειτουργούσε και η Τράπεζα Ελλάδος...

Τα χρόνια περνούν, τα Γιάννινα συνεχώς επεκτείνονται, οι δρόμοι και οι συνήθειες των Γιαννιωτών
αλλάζουν, και σε μας σήμερα δεν απομένει παρά να φέρνουμε στις μνήμες μας κάτι απο
το παρελθόν, όπως το ζούσαμε ή όπως μας το περιέγραψαν οι παλιότεροι. Πρόκληση γι αυτό
και οι φωτογραφίες που ευτυχώς υπάρχουν σε αρχεία συμπολιτών, πολλές απο τις οποίες βγαίνουν
συχνά και στο διαδίκτυο.
Στα Γιάννινα του περασμένου αιώνα λοιπόν, εκεί που κτυπούσε η καρδιά της πραγματικά έντονης
οικονομικής και εμπορικής ζωής της πόλης. Τότε που από τα γεμάτα ζωή χωριά του νομού,
κατέβαιναν καθημερινά χιλιάδες κάτοικοι για να πουλήσουν τα προϊόντα τους ή για τα ψώνια τους,
με λεωφορεία, φορτηγα, ζώα, ή πεζοί, αδιαφορώντας για την πολύωρη ταλαιπωρία τους.
Τότε που οι Γιαννιώτες είχαν επιλεγμένα τα μαγαζιά για τις αγορές τους, ανάλογα με τις
οικονομικές δυνατότητές τους.


Φωτο: Η κάτω πλατεία αρχές του 1934...Δίπλα απο το κτίριο του σημερινού Δημαρχείου
τα δύο ξενοδοχεία "Αθήναι" και "Βασιλικόν", δίπλα απο το οποίο αρχίζει η οδός Αβέρωφ...

Τότε που το ενδιαφέρον προσήλκυαν 2-3 κεντρικοί εμπορικοί δρόμοι, όπου ήταν συγκεντρωμένα
και τα περισσότερα καταστήματα.
Όλα όμως «φορτωμένα» με εμπορεύματα για να καλύψουν όλες τις ανάγκες.
Κρίμα που σήμερα αυτοί οι δρόμοι έχασαν την παλιά τους αίγλη, τα παλιά καταστήματα
εξαφανίστηκαν και φυσικά η κίνηση μειώθηκε στο ελάχιστο.
Ένα σύντομο ταξίδι λοιπόν σε αυτούς τους εμπορικούς δρόμους των Ιωαννίνων, που «σβήνουν»...

ΟΔΟΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ (και πάροδοι)
Η οδός Ανεξαρτησίας (αρχικά Ελ. Βενιζέλου), ήταν η περιοχή όπου «κτυπούσε» η καρδιά
του εμπορίου της πόλης, μαζί με τους γύρω δρόμους και στοές. Κυρίως ήταν η αγορά
των Γιαννιωτών, αλλά και των κατοίκων όλων των βόρειων, δυτικών και ανατολικών χωριών
του νομού Ιωαννίνων (Γραμμενοχώρια, Κόνιτσα, Ζαγόρι, Πωγώνι, Μέτσοβο, Ζίτσα κ.λ.π.).

Τόσο στην Ανεξαρτησίας, όσο και στις παρόδους, λειτουργούσαν εμπορικά καταστήματα ρούχων
και υφασμάτων ειδών προικός (τα μεγαλύτερα), τράπεζα, εφαπλωματάδικα, εμπορικά χονδρικής
παντοπωλείων, αρτοποιεία, θέατρο, εστιατόρια, καταστήματα χρωμάτων , σιδερικών, αγροτικών
μηχανημάτων, εργαστήρια κατασκευής τσεκουριών, μαχαιριών, παρόμοιων αγροτικών εργαλείων
και τροχεία, εργαστήρια και καταστήματα εκκλησιαστικών ειδών και κεριών, καταστήματα νημάτων, αργυραμοιβών, ελαστικών, διαφόρων αντιπροσωπειών, καφενεία, ηλεκτρικών ειδών , χάνια
για ταξιδιώτες κ.λ.π.


ΦΩΤΌ:Από τους πλέον γνωστούς παρόδους της Ανεξαρτησίας, η Λόρδου Βύρωνος, συγκέντρωνε
εμπορικά καταστήματα, κυρίως της ένδυσης...Στην φωτό στο σταυροδρόμι με Καλλάρη
και Ανεξαρτησίας...


Φωτό: Η οδός Τσιριγώτη παράλληλη της Ανεξαρτησίας. Η περιοχή γνωστή και σαν Κριθαροπάζαρο...

Στην Ανεξαρτησίας λειτουργούσαν τα περισσότερα χαλκουργεία και εργαστήρια κατασκευής
καμπάνων, μπρούτζινων εκκλησιαστικών ειδών κ.λ.π.Αυτή η μεγάλη αγορά είχε οδηγήσει
στην λειτουργία του ΚΤΕΛ Ιωαννίνων για τα χωριά του νομού σε ένα παλιό κτίριο με
μια μεγάλη μάντρα για τα λεωφορεία που εξυπηρετούσε τα χωριά του νομού. Αργότερα
στον ίδιο χώρο, (δηλ. ακριβώς απέναντι απο την παλιά Zωσιμαία Σχολή) στην οδό Ζωσιμαδών,
κτίστηκε ο μεγάλος τσιμεντένιος σταθμός του ΚΤΕΛ που τώρα έχει εγκαταλειφθεί.

Φωτό: 1952 η οδός Τσιριγώτη...

Τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ για Αθήνα, Θεσσαλονικη, Πρέβεζα , Άρτα εκτελούνταν στην 10ετία
του ’50 και μέχρι την ανέγερση του νέου ΚΤΕΛ, αρχικά από τον σταθμό που βρίσκονταν δίπλα
το Δημαρχείο, (εκεί στεγάστηκε η ΔΕΥΑΙ και τώρα το ΚΕΠ) και λίγο αργότερα για τους γειτονικούς
νομούς και τα Βόρεια χωριά του νομού από τον σταθμό της Μπιζανίου.

φωτο: 1950 η οδός Ζωσιμαδών

Πολλοί ισχυρίζονται ότι τόσο η Ανεξαρτησίας, όσο και η ΚΑ’ Φεβρουαρίου, «πήραν την κάτω βόλτα»,
μετά την απομάκρυνση των δύο ΚΤΕΛ απο τις περιοχές, αλλά η πραγματικότητα είναι οτι
η ζημιά προκλήθηκε απο τα μεγάλα πολυκαταστήματα που «πλημμύρισαν» τα Γιάννινα.

Φωτό: Η οδός Αβέρωφ στην διασταύρωση με Ανεξαρτησίας και Μητροπόλεως

H ΟΔΟΣ ΑΒΕΡΩΦ - ΚΟΥΡΜΑΝΙΟ (και πάροδοι)
Απο τους πλέον κεντρικούς δρόμους των Ιωαννίνων. Η οδός των χρυσοχοείων, απο τι σημερινό
Δημαρχείο, μέχρι το ύψος σχεδόν του ξενοδοχείου «Μητρόπολις». Ενδιάμεσά τους, καφεκοπτείο, υποδηματοποιείο,κουρείο, φαρμακείο, καφενείο και κατάστημα παιχνιδιών.Στη συνέχεια ήταν
το χονδρεμπόριο φρούτων και λαχανικών, και παντοπωλεία, κρεοπωλεία, ενεχυροδανειστήριο,
κατάστημα ειδών κουρείου και πηλοποιείο, ή καταστήματα με δώρα-ενθύμια απο τα Γιάννινα.

Φωτο: Η οδός Καλλάρη

Στην περιοχή του πλάτανου στο Κουρμανιό, άρχιζαν εστιατόρια που υπήρχαν εκεί
και ζαχαροπλαστεία, ενώ στον παράπλευρο δρόμο (Καλλάρη) εβραϊκά καταστήματα.


Φωτό: Κουρμανιό...

Σήμερα μετά και την διαπλάτυνση που έγινε στον δρόμο, τα χρυσοχοεία συνεχίζουν
να καταλαμβάνουν τους χώρους στο μεγαλύτερο μέρος της οδού Αβέρωφ, ενώ προστέθηκαν
και οι τράπεζες και ποικιλία καταστημάτων. Τα παραδοσιακά παντοπωλεία εξαφανίστηκαν,
ενώ μεταφέρθηκαν στο Σταυράκι τα χονδρεμπορικά φρούτων και λαχανικών. Στην αρχή
της Αβέρωφ αλλά και της Κωλέττη, υπήρχαν δύο ξενοδοχεία το «Αθήναι» και το «Βασιλικόν»
που στη θέση τους λειτούργησαν αρχικά δύο υποκαταστήματα της τράπεζας «Πειραιώς»,
ενώ τώρα στην θέση του ενός λειτουργεί ζαχαροπλαστείο..

Φωτό: Η οδός Φιλίτη

Στο "Βασιλικόν» πού κατεδαφίστηκε, κτίστηκε νέο κτίριο της τράπεζας Πειραιώς,
ενώ το «Αθήναι» κρίθηκε διατηρητέο και η Πειραιώς που το αγόρασε το διατήρησε, το ανακαίνισε
και διατήρησε την εξωτερική του αρχιτεκτονική.
Στην περιοχή του Κουρμανιού εξαφανίστηκαν τα παραδοσιακά εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία
και αφθονούν οι ψησταριές, ταβέρνες φαστ- φουντ κ.λ.π. Επίσης εξαφανίστηκαν απο την περιοχή
τα εβραϊκά καταστήματα και στην θέση τους κυριαρχούν ουζερί, ψησταριές και παρόμοια.
Στην οδό Καραμανλή που υπήρχαν μόνο αρχοντικά σπίτια στη συνέχεια μερικά διατηρήθηκαν
κι αυτά με τροποποιήσεις, ενώ σταδιακά ξεφύτρωσαν κι εκεί καταστήματα τουριστικού
ενδιαφέροντος.

Φωτό: Η οδός Καραμανλή την 10ετία του'60. Από εδώ ξεκινούσε παλιά η εμποροπανήγυρη...

Η Οδός Καραμανλή συγκέντρωνε το τεράστιο ενδιαφέρον στις αρχές του Σεπτέμβρη, όταν απο εκεί
ξεκινούσε η Εμποροπανήγυρη (παζάρι), κυρίως με πώληση βιβλίων, η οποία επεκτείνονταν
σε όλη την παραλίμνια περιοχή μέχρι σχεδόν τη "Σκάλα" με μεγάλη ποικιλία εμπορευμάτων...

ΦΩΤΌ: ΚΑ΄Φεβρουαρίου (Καλούτσανη)

ΚΑ’ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ (ΚΑΛΟΥΤΣΙΑΝΗ)
Η δεύτερη μεγάλη αγορά της πόλης για τα νότια κυρίως χωριά (Κατσικά, Τζουμέρκα, χωριά
του κάμπου κ.λ.π.) καθώς και την Ανατολή, Μπιζανι, Πεδινή κ.λ.π.. Ποικιλία καταστημάτων.

ΦΩΤΌ: Φούρνος στην Καλούτσιανη..

Εμπορικά χονδρικής πώλησης, εστιατόρια, κουρεία- κομμωτήρια, καφενεία, ουζερί, γαλακτοπωλεία,
παντοπωλεία, σαγματοποιεία, υποδηματοποιεία (και τσαρουχάδικα), καταστήματα σιδερικών
και παρόμοιων ειδών. ραφτάδικα, ξυλουργικά εργαστήρια), ζαχαροπλαστεία, ψιλικατζιδικα,
καροποιεία (αργότερα συνεργεία αυτοκινήτων), κ.λ.π κ.λ.π. Πολλοί θεωρούν οτι η αγορά
της Καλούτσιανης, ήταν με την μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών...

φωτο:1928 Καλούτσιανη, Χάνι Τσινάβου και αντιπροσωπείες οικοδομικών υλικών...

Η σημερινή εικόνα της Καλούτσιανης είναι εντελώς διαφορετική, με καταστήματα που συναντά
πλέον κάποιος σε κάθε δρόμο της πόλης, δηλ. τα αναγκαία για την εξυπηρέτηση των κατοίκων
της περιοχής (φαρμακεία, ψιλικατζίδικα, αρτοποιεία, ουζερί, καφετέριες, γαλακτοζαχαροπλαστεία,
σούπερ- μάρκετ.λ.π
------------------------------------------------------
Βέβαια υπήρχαν κι άλλοι κεντρικοί δρόμοι, (Βηλαρά, 28ης Οκτωβρίου, Κάνιγγος, κ.λ.π.),
που συγκέντρωναν κάποιο εμπορικό ενδιαφέρον, αλλά σε καμιά περίπτωση σαν αυτούς
της Ανεξαρτησίας, ΚΑ΄Φεβρουαρίου, και Αβέρωφ, καθώς και των παρόδων τους.


φωτο:Αυτός ήταν στις αρχές του περασμένου αιώνα ο σημερινός πολυσύχναστος εμπορικός
δρόμος της Μ. Αγγέλου...

Οι σημερινές λεωφόροι Δωδώνης, Μ. Αλεξάνδρου κ.λ.π. τότε ήταν χωματόδρομοι γειτονιάς.
Χαρακτηριστικά στη Μ. Αλεξάνδρου, (όπως ονομάστηκε αρχές 1960), η πόλη έφθανε μέχρι
την Σπ. Λάμπρου, ενώ τα Εβραϊκό Νεκροταφείο ήταν εκτός πόλης.
Το πλέον απομακρυσμένο κτίριο των Ιωαννίνων, ήταν το νοσοκομείο Σανατόριο,
στην θέση του οποίου σήμερα λειτουργεί το νοσοκομείο Χατζηκώστα.
Γ.Κ