Η Κομμουνιστική Διεθνής, η Komintern, γεννήθηκε μέσα στην δίνη του Μεγάλου Πολέμου και την δίψα για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα που είχε καταλάβει όσους έζησαν την κόλαση των χαρακωμάτων.
Από την αρχή του Πολέμου το 2014, ο Λένιν κάλεσε τις ευρωπαϊκές εργατικές οργανώσεις να συστήσουν μία νέα παγκόσμια κομμουνιστική κίνηση που θα αντικαθιστούσε την Διεθνή Ενωση Εργατών, που διαλύθηκε με την έκρηξη του πολέμου.
«Η ηθική της αστικής τάξης και οι ουμανιστικές της αξίες ανατράπηκαν κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο για τους στρατιώτες που πέρασαν χρόνια παγιδευμένοι στα χαρακώματα, βουτηγμένοι στο αίμα», σύμφωνα με τον ρώσο ιστορικό Αλεξάντρ Κολπακίντι.
Η Komintern δημιουργήθηκε το 1919 στην Μόσχα με πρωτοβουλία των Μπολσεβίκων που είχαν καταλάβει την εξουσία δύο χρόνια πριν. Περιλάμβανε τα κομμουνιστικά κόμματα μιας εικοσάδας χωρών με επικεφαλής, φυσικά, την Σοβιετική Ενωση, αν και επισήμως όλα τα μέλη είναι ίσα.
«Η Komintern είναι παιδί του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου», τονίζει ο ιστορικός Αλεξάντρ Βατλίν, εξηγώντας ότι μόλις επέστρεψαν στα σπίτια τους, οι μέχρι πρότινος πολεμιστές και αιχμάλωτοι πολέμου έγιναν πρόσφορο έδαφος για τις επαναστατικές ιδέες.
Οσο για τα στελέχη του νέου κομμουνιστικού κινήματος, μετέφεραν πολλά στοιχεία από την στρατιωτική τους εμπειρία: η Komintern με τους κομισάριούς της, το αρχηγείο της και την επιβολή της πειθαρχίας του πολεμικού μετώπου στα μέλη της.
«Οι εργάτες και οι αγρότες είχαν μάθει να χειρίζονται τα όπλα κατά την διάρκεια του Πολέμου». για τον λόγο αυτό το επαναστατικό κίνημα γνώρισε επιτυχία στη Γερμανία και την Ουγγαρία, εξηγεί ο Αλεξάντρ Βατλίν, που βλέπει σε αυτά τα κομμουνιστικής εμπνεύσεως κινήματα εξέγερσης, που απέτυχαν να επιβληθούν μακροπρόθεσμα, «την συνέχιση του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου με άλλα μέσα»...
Παγκόσμια επανάσταση
Μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους στην Ρωσία, ο Λένιν ονειρεύεται να δει την επανάσταση να εξαπλώνεται σε άλλες χώρες. Ενα από τα συνθήματα της εποχής εξαγγέλλει: «Από τον παγκόσμιο πόλεμο στην παγκόσμια επανάσταση».
Η Komintern θα είναι στη υπηρεσία αυτής της παγκόσμιας επανάστασης που ονειρεύεται η Μόσχα.
Σειρά διεθνών οργανώσεων δημιουργείται εκείνη την εποχή: ομοσπονδία συνδικάτων, Ενωση της Νεολαίας, των γυναικών, των αθλητών, ανθρωπιστικές οργανώσεις, όλες εξαρτώμενες από την Komintern και στενά ελεγχόμενες από την Μόσχα.
«Η ιδεολογία της Κομμουνιστικής Διεθνούς ήταν ένα είδος θρησκείας, με οπαδούς που πίστευαν ειλικρινά στην οικοδόμηση ενός καινούργιου, ιδεατού, ευτυχισμένου, χωρίς φτώχεια και πολέμους κόσμου», συνεχίζει ο Αλεξάντρ Κολπακίντι.
«Αρχικά δημιουργήθηκε ως ανατρεπτική οργάνωση και στην συνέχεια η Komintern αντικατέστησε de facto κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου για την Μόσχα τους συμμάχους της (που χάθηκαν με την Επανάσταση) και τέθηκε σταδιακά όλο και περισσότερο στη υπηρεσία του Στάλιν», σύμφωνα με τον ιστορικό.
Κατασκοπεία
Εκπαιδευμένοι στην παράνομη δράση, οι πράκτορες της Komintern έστησαν λίγο πολύ παντού στον κόσμο δίκτυα κατασκοπείας υπέρ της Σοβιετικής Ενωσης, συχνά υπό την κάλυψη δομών υπό την σημαία της Komintern. Αλλοι εξόντωσαν στο εξωτερικό προδότες, πραγματικούς ή υποτιθέμενους, καταδικασμένους σε θάνατο από τον Στάλιν.
Η Komintern είχε επίσης ως στόχο τον αγώνα κατά του ευρωπαϊκού αποικιακού συστήματος και την συνδρομή στα κινήματα ανεξαρτησίας και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, για την δημιουργία νέων συμμάχων της Σοβιετικής Ενωσης.
Εναν χρόνο πριν από την διάλυσή της το 1943, η Komintern διέθετε παράνομους πυρήνες στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Τουρκία, την Κίνα, το Ιράν και τις Ινδίες.
Η Komintern επισήμως διαλύθηκε για να δώσει χώρο στην δημιουργία εθνικών μετώπων αντίστασης στην γερμανική κατοχή. Τα στελέχη της διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα κινήματα αυτά.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι νέοι ηγέτες των χωρών του σοσιαλιστικού μπλοκ είναι στην μεγάλη τους πλειοψηφία στελέχη της Komintern: Βίλχεμ Πικ και Βάλτερ Ούλμπριχτ στην Ανατολική Γερμανία, Κλέμεντ Γκότβαλντ στην Τσεχοσλοβακία, Βλαντισλάβ Γκομούλκα στην Πολωνία, Γιόζιπ Μπροζ Τίτο στην Γιουγκοσλαβία, Γκεόργκι Ντιμιτρόφ στην Βουλγαρία.
Μόλις εξασφάλισε την δημιουργία ενός μπλοκ με χώρες δορυφόρους στην Ανατολική Ευρώπη, η Σοβιετική Ενωση θα στραφεί προς άλλες ηπείρους και, συνεχίζοντας την παράδοση της Komintern, χρηματοδοτώντας επαναστατικά ή εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Αφρική, την Ασία και την Λατινική Αμερική.
«Οι επενδύσεις της ΕΣΣΔ στην Komintern την βοήθησαν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μέχρι την διάλυσή της το 1991», επισημαίνει ο Αλεξάντρ Κολπακίντι.
Περισσότερες από 70 εμπόλεμες χώρες
Εκπαιδευμένοι στην παράνομη δράση, οι πράκτορες της Komintern έστησαν λίγο πολύ παντού στον κόσμο δίκτυα κατασκοπείας υπέρ της Σοβιετικής Ενωσης, συχνά υπό την κάλυψη δομών υπό την σημαία της Komintern. Αλλοι εξόντωσαν στο εξωτερικό προδότες, πραγματικούς ή υποτιθέμενους, καταδικασμένους σε θάνατο από τον Στάλιν.
Η Komintern είχε επίσης ως στόχο τον αγώνα κατά του ευρωπαϊκού αποικιακού συστήματος και την συνδρομή στα κινήματα ανεξαρτησίας και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, για την δημιουργία νέων συμμάχων της Σοβιετικής Ενωσης.
Εναν χρόνο πριν από την διάλυσή της το 1943, η Komintern διέθετε παράνομους πυρήνες στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Τουρκία, την Κίνα, το Ιράν και τις Ινδίες.
Η Komintern επισήμως διαλύθηκε για να δώσει χώρο στην δημιουργία εθνικών μετώπων αντίστασης στην γερμανική κατοχή. Τα στελέχη της διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα κινήματα αυτά.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι νέοι ηγέτες των χωρών του σοσιαλιστικού μπλοκ είναι στην μεγάλη τους πλειοψηφία στελέχη της Komintern: Βίλχεμ Πικ και Βάλτερ Ούλμπριχτ στην Ανατολική Γερμανία, Κλέμεντ Γκότβαλντ στην Τσεχοσλοβακία, Βλαντισλάβ Γκομούλκα στην Πολωνία, Γιόζιπ Μπροζ Τίτο στην Γιουγκοσλαβία, Γκεόργκι Ντιμιτρόφ στην Βουλγαρία.
Μόλις εξασφάλισε την δημιουργία ενός μπλοκ με χώρες δορυφόρους στην Ανατολική Ευρώπη, η Σοβιετική Ενωση θα στραφεί προς άλλες ηπείρους και, συνεχίζοντας την παράδοση της Komintern, χρηματοδοτώντας επαναστατικά ή εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Αφρική, την Ασία και την Λατινική Αμερική.
«Οι επενδύσεις της ΕΣΣΔ στην Komintern την βοήθησαν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μέχρι την διάλυσή της το 1991», επισημαίνει ο Αλεξάντρ Κολπακίντι.
Περισσότερες από 70 εμπόλεμες χώρες
Ο αριθμός είναι συμβολικός αφού οι περισσότερες από τις χώρες αυτές δεν ήσαν ακόμη ανεξάρτητες, αλλά είτε ενταγμένες σε έξι αυτοκρατορίες ή αποικιακές δυνάμεις -Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Αυστροουγγαρία, Γερμανία, Οθωμανική Αυτοκρατορία- που βρέθηκαν στο κέντρο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην πραγματικότητα, μόνο μία δεκαριά ανεξάρτητες χώρες βρίσκονται σε πόλεμο το καλοκαίρι του 1914. Οι υπόλοιπες εισήλθαν σταδιακά στην σύρραξη, όπως η Ιταλία το 1915 και οι Ηνωμένες Πολιτείες το 1917.
Ο Μεγάλος Πόλεμος αφορά πληθυσμό 800 εκατομμυρίων, το ήμισυ του πληθυσμού της Γης εκείνη την εποχή.
Περί τις είκοσι χώρες θα κατορθώσουν να παραμείνουν ουδέτερες, οι περισσότερες στην Λατινική Αμερική και στην βόρεια Ευρώπη.
70 εκατομμύρια στρατιώτες
Περί τα 20 εκατομμύρια άνθρωποι επιστρατεύονται από τις εμπόλεμες χώρες στις αρχές του πολέμου, αλλά ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς, για να φθάσει στα 70 εκατομμύρια για το σύνολο της διάρκειας του πολέμου.
Περισσότερα από 8 εκατομμύρια άνθρωποι κατατάσσονται στην Γαλλία, 13 εκατομμύρια στην Γερμανία, 9 εκατομμύρια στην Αυστροουγγαρία, 9 εκατομμύρια στην Μεγάλη Βρετανία (περιλαμβανομένων των αποικιών) 18 εκατομμύρια στην Ρωσία, 6 εκατομμύρια στην Ιταλία, 4 εκατομμύρια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δύο εκατομμύρια άνθρωποι επιστρατεύονται στην βρετανική αυτοκρατορία – κυρίως στην Ινδία – και στις γαλλικές αποικίες της υποσαχάριας και της βόρειας Αφρικής (600.000 άνθρωποι).
10 εκατομμύρια στρατιώτες νεκροί
Ο πόλεμος θα αφήσει πίσω του συνολικά 10 εκατομμύρια νεκρούς και 20 εκατομμύρια τραυματίες μεταξύ των στρατιωτών. Η κατανομή ανά χώρα είναι:
Ρωσία: 2 εκατομμύρια νεκροί (5 εκατομμύρια τραυματίες)
Γερμανία: 2 εκατομμύρια (4,2 εκατομμύρια)
Γαλλία: 1,4 εκατομμύριο (4,2 εκατομμύρια)
Αυστροουγγαρία: 1,4 εκατομμύριο (3,6 εκατομμύρια)
Μεγάλη Βρετανία και η αυτοκρατορία: 960.000 (2 εκατομμύρια)
Ιταλία: 600.000 (1 εκατομμύριο)
Οθωμανική Αυτοκρατορία: 800.000
Αναλογικά, ο μικρός σερβικός στρατός υφίσταται τις τρομακτικότερες απώλειες: 130.000 νεκροί και 135.000 τραυματίες, τα τρία τέταρτα των δυνάμεών του.
Στις εμβληματικές μάχες του Βερντέν και της Σομ, το 1916, θα σκοτωθούν, τραυματισθούν, εξαφανισθούν 770.000 και 1.200.000 άνθρωποι αντίστοιχα και από τις δύο πλευρές των εμπολέμων.
Ομως, αναλογικά, η έναρξη του πολέμου είναι η πλέον πολύνεκρη: 27.000 γάλλοι στρατιώτες θα σκοτωθούν στις 22 Αυγούστου 1914, που είναι η πλέον πολύνεκρη ημέρα σε ολόκληρη την ιστορία του γαλλικού στρατού.
Το 70% των νεκρών και των τραυματιών είναι θύματα του πυροβολικού και 5 έως 6 εκατομμύρια θα μείνουν ανάπηροι. Τα χημικά όπλα, που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1915 δεν θα προκαλέσουν παρά 20.000(!) θανάτους. Αλλά θα μείνουν βαθιά χαραγμένοι στην μνήμη.
Εκατομμύρια νεκροί άμαχοι
Ο πόλεμος κινήσεων στο ανατολικό μέτωπο, η έξοδος των πληθυσμών, οι λιμοί, στη συνέχεια ο εμφύλιος πόλεμος στην Ρωσία και οι μεταπολεμικές περιφερειακές συρράξεις προκάλεσαν 5 έως 10 εκατομμύρια νεκρούς μεταξύ του πληθυσμού, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ορισμένων ιστορικών. Σε αυτόν τον αριθμό περιλαμβάνεται 1,2 έως 1,5 εκατομμύριο Αρμενίων -ο αριθμός αμφισβητείται- στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Αλλοι αριθμοί
- 6 εκατομμύρια αιχμάλωτοι
- 20 εκατομμύρια άμαχοι υπό καθεστώς κατοχής. Η γερμανική, αυστροουγγρική ή βουλγαρική κατοχή αφορά κυρίως το Βέλγιο, την Γαλλία, την Πολωνία και την Σερβία.
-10 εκατομμύρια πρόσφυγες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
-3 εκατομμύρια χήρες και 6 εκατομμύρια ορφανά.
-1,3 δισεκατομμύριο οβίδες εκτοξεύθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου.
-10 δισεκατομμύρια επιστολές και δέματα ανάμεσα στους στρατιώτες του δυτικού μετώπου και των οικογενειών τους.
-Το κόστος του πολέμου αντιπροσωπεύει 3 έως 4 φορές το ΑΕΠ των ευρωπαϊκών χωρών που θα βγουν ρημαγμένες από αυτόν.
AFP
