ΣΧΟΛΙΑ-ΑΠΟΨΕΙΣ: «Βουλή 240 βουλευτών, με απλή αναλογική»

του Άκη Κοσώνα*

--------------------------

Ο αριθμός των βουλευτών ανά χώρα έχει να κάνει με τον πληθυσμό που εκπροσωπούν. Τα πολυάριθμα κοινοβούλια μεγάλων χωρών (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία), που έχουν κατά μέσον όρο 600 μέλη, έχουν πολύ μικρότερη αναλογία εκπροσώπησης πολιτών απ' όσο έχουμε εμείς στην Ελλάδα. Δηλαδή, στην Γαλλία η αναλογία είναι ένας βουλευτής ανά 114.000 κατοίκους, στην Γερμανία ένας ανά 126.000, στην Βρετανία ένας ανά 98.000, στην Ιταλία ένας ανά 95.000, ενώ στην Ελλάδα αντιστοιχεί ένας βουλευτής ανά 37.000 κατοίκους. Αυτό σημαίνει κοινοβούλιο 300 εδρών σε πληθυσμό 11 (και αν...) εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η συζήτηση που έχει ανοίξει έχει βάση και ορθώς διεξάγεται, όχι τόσο για λόγους οικονομίας (λιγότεροι βουλευτές, άρα εξοικονομεί χρήματα το δημόσιο, αυτό μάλλον προς εύκολο λαϊκισμό φέρνει...) αλλά για λόγους λειτουργικότητας της δημοκρατίας και αντιστοιχίας με τον πραγματικό πληθυσμό της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό εδώ ότι οι χώρες με ανάλογο της Ελλάδας πληθυσμό έχουν κοινοβούλια με αριθμό βουλευτών που κυμαίνεται από 150 (Ολλανδία) έως 281 (Τσεχία) έδρες το ανώτερο. Μόνη εξαίρεση, η Σουηδία που διατηρεί κοινοβούλιο 349 εδρών.

Ο πίνακας που ακολουθεί είναι διαφωτιστικός

ΧΩΡΑ          ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ     ΕΔΡΕΣ ΒΟΥΛΗΣ

Βέλγιο        11.280.000       210

Ολλανδία      16.960.000       150

Πορτογαλία    10.400.000       230

Αυστρία        8.560.000       244

Τσεχία        10.542.000       281

Σερβία         7.165.000       250

Σουηδία        9.820.000       349

Ουγγαρία       9.900.000       199

Ελβετία        8.210.000       246

Βουλγαρία      7.420.000       240

Ο μέσος όρος αυτών των αριθμών οδηγεί στις 240 έδρες. Έτσι, αν η Ελλάδα ήθελε να εναρμονιστεί αριθμητικά σε επίπεδο Κοινοβουλίου με χώρες ομοειδείς πληθυσμιακά θα επέλεγε μια λύση της τάξεως των 230- 250 βουλευτών.

Τι θα άλλαζε; Οι ειδικοί των εκλογικών συστημάτων θεωρούν ότι θα σχηματιζόταν πιο εύκολα κυβέρνηση και πως θα ήταν πολύ πιο σταθερή παρά τον αναλογικά και πραγματικά μικρότερο αριθμό βουλευτών που θα τη στήριζαν. Και τούτο διότι η ευθύνη θα ήταν πολύ μεγαλύτερη για τη στήριξη ή την ανατροπή της όταν οι βουλευτές ξέρουν πως δεν υπάρχει πίσω τους καμιά δεξαμενή άλλων 40- 50 έτοιμων για συμμετοχή ή ανατροπή: Είναι αυτοί, είναι τόσοι και τέλος.

Και τότε, θα έλεγε ο αντιλέγων «προβοκάτορας» γιατί να μην πάμε και σε Βουλή 100 εδρών, να είναι τα πράγματα ακόμα πιο σφικτά και σίγουρα; Διότι τότε, απλώς δεν θα υπάρχει εκπροσώπηση. Το σύστημα θα οδηγείτο σε χαρακτηριστικά κλειστού «κλαμπ», λέσχης βουλευτών, εκλεκτών των αρχηγών που θα λειτουργούν αποκλειστικά στη βάση της διατήρησής τους, της παραμονής στη Βουλή. Σε τέτοιους μικρούς αριθμούς, καταργείται ή περιορίζεται η κομματική καταγωγή και αντιπαλότητα και επικρατεί η συντεχνιακή λογική της αυτοπροστασίας από την αβεβαιότητα της επόμενης μέρας. Γι' αυτό, το «100» ή τέτοιοι αριθμοί δεν μπορεί παρά να αποτελούν σχήματα λόγου.

Όμως, προϋπόθεση καλής λειτουργίας μιας μικρότερης Βουλής είναι η όσο γίνεται μεγαλύτερη ύπαρξη αναλογικής εκπροσώπησης. Η υιοθέτηση της απλής αναλογικής μοιάζει αναπόφευκτη, σε μια Βουλή με λιγότερα μέλη. Θα υπήρχε μεν μεγαλύτερη διασπορά ψήφων αφού η απλή αναλογική θα περιείχε και την κατάργηση του μπόνους των 50 (ή 40, παλιότερα) εδρών, αλλά η σύνθεση θα ήταν πιο κοντά στην πραγματική αντιπροσώπευση. Πιο κοντά στη λαϊκή βούληση. Μπορεί να δυσκολευόταν το πρώτο κόμμα χωρίς το μπόνους να κάνει κυβέρνηση, αλλά σε εξίσου δύσκολη θέση ευθύνης θα ήταν και όσοι άλλοι μπορούσαν να συμπράξουν και δεν το κάνουν για μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Την επόμενη φορά θα εισέπρατταν σαφή εκλογική αποδοκιμασία. Άλλωστε, θα ήταν εξ αποτελέσματος ένοχοι για υπονόμευση του δικαιότερου εκλογικού συστήματος, της απλής αναλογικής. Πολύ περισσότερο αν ήσαν οι ίδιοι που το ζητούσαν συνεχώς εδώ και χρόνια και τώρα που το έχουν (όταν και αν το έχουν) δεν το τιμούν, δεν το σέβονται.

Για παράδειγμα, σε μια Βουλή με 240 μέλη, το πρώτο κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ στην προκειμένη περίπτωση, με τα ποσοστά των εκλογών του Σεπτεμβρίου 2015 θα είχε 91 βουλευτές. Μέχρι τους 121, που θα ήταν η απόλυτη πλειοψηφία σε Βουλή 240 εδρών, χρειάζονται 30 ακόμα βουλευτές. Η ευθύνη των μικρότερων κομμάτων θα ήταν πολύ μεγαλύτερη από όσο τώρα που αναπαύονται στην άνεση του μπόνους που βοηθάει το πρώτο κόμμα. Άλλο τόσο βοηθάει κι αυτούς να μη συμμετέχουν.

* Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος