Το Λονδίνο προωθεί την αποκέντρωση. Το 2017 απέκτησαν μεγαλύτερη αυτονομία το Λίβερπουλ και η μητροπολιτική περιοχή του Μάντσεστερ - έπονται κι άλλες πόλεις. Στόχος να μικρύνει το οικονομικό χάσμα με την πρωτεύουσα.
Σε ένα μικρό κοινωνικό παντοπωλείο στη συνοικία Χάρπερχεϊ του Μάντσεστερ οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να ψωνίσουν φθηνά μεταχειρισμένα ρούχα και παπούτσια. Ένα ζευγάρι κάνει εκεί 3,5 ευρώ. Κοντομάνικα μπλουζάκια στοιχίζουν τα μισά. Παρόλα αυτά τα συγκεκριμένα ποσά είναι μεγάλα για πολλούς κατοίκους της περιοχής. Η συγκεκριμένη συνοικία συγκαταλέγεται στο φτωχότερο 50% των αγγλικών δήμων. Μια ματιά στη στατιστική αρκεί για να διαπιστώσει κανείς το βαθύ κοινωνικό χάσμα στη χώρα. Στην κορυφής της λίστας με τις φτωχότερες περιοχές βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά περιοχές πόλεων του αγγλικού Βορρά και διαρθρωτικά ασθενών παράκτιων περιοχών. Οι πιο εύπορες περιοχές βρίσκονται κατά πλειοψηφία στα νοτιοανατολικά της Αγγλίας, κυρίως στο Λονδίνο.
Ένα στα τρία παιδιά στο Μάντσεστερ δεν είναι προετοιμασμένο να εισαχθεί στο σχολείο όταν φθάσει η προβλεπόμενη ηλικία, επισημαίνει ο Άντι Μπέρναμ, δήμαρχος της μητροπολιτικής περιοχής του Μάνστεστερ. Ο δήμαρχος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους νέους επονομαζόμενους «Metro Mayors» (δημάρχους μητροπολιτικών περιοχών), ένας θεσμός που ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο. Σε έξι περιφέρειες πόλεων μέχρι σήμερα είναι αρμόδιοι για τομείς όπως η συγκοινωνία, η δόμηση κατοικιών και η επαγγελματική εκπαίδευση, ενώ συντονίζουν τη συνεργασία μεταξύ των δήμων. Μέσω αυτής της μορφής αποκέντρωσης υφίσταται και πάλι για πρώτη φορά ένα περιφερειακό επίπεδο διακυβέρνησης στο κατά τα άλλα συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας.
Προς το παρόν περιορισμένες εξουσίες
«Πρόκειται για ριζική αλλαγή συστήματος, ακόμη κι αν η εξουσία των περιφερειών είναι ακόμη εξαιρετικά περιορισμένη», επισημαίνει ο Τόνι Τρέιβερς, ερευνητής σε θέματα αποκέντρωσης στο London School of Economics. Τα προηγούμενη 50 χρόνια οι πόλεις της Αγγλίας κλήθηκαν να παραχωρήσουν πληθώρα αρμοδιοτήτων στο Λονδίνο. Μόλις από το 2014 η συντηρητική κυβέρνηση της χώρας άρχισε να κινείται διστακτικά προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Αυτή η εξέλιξη έγινε μάλιστα με αισθητή καθυστέρηση. Η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρεια Ιρλανδία είχαν αποκτήσει αυτονομίες σε πολλούς τομείς ήδη από τα χρόνια διακυβέρνησης των Εργατικών. Συστάθηκαν τοπικά κοινοβούλια σε Εδιμβούργο, Κάρντιφ και Μπέλφαστ. Μόνο στην Αγγλία δεν συνέβη κάτι αντίστοιχο.
Το δημαρχείο του Μπάρνσλεϊ - σχεδόν 70% των κατοίκων του είχε ψηφίσει υπέρ του Brexit
Με την κεντρική κυβέρνηση στο Λονδίνο να αποτυγχάνει επί σειρά ετών να εναρμονίσει το επίπεδο διαβίωσης εντός της Αγγλίας, οι «Metro Mayors» κλήθηκαν να κάνουν τις περιφέρειες ευθύνης τους οικονομικά ελκυστικότερες. Για τον Σάιμον Τζέφρι, αναλυτή του think tank «Centre for Cities» στο Λονδίνο η συγκεκριμένη διοικητική προσαρμογή συνιστά ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Όπως επισημαίνει, η επιλογή της σωστής πολιτικής για τις διαρθρωτικά ασθενείς περιοχές γίνεται με διαφορετικά κριτήρια από εκείνα που χρησιμοποιούνται στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κέντρο του Λονδίνου. «Η ενιαία πολιτική μας δεν αναλογίστηκε ποτέ πόσο πιο ραγδαία ήταν τελικά η πτώση των πόλεων του αγγλικού Βορρά μετά την αποβιομηχανοποίηση», τονίζει ο Σ. Τζέφρι.
Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο το σλόγκαν των πρωτεργατών του Brexit «ανακτήστε τον έλεγχο» είχε τόση απήχηση στον αγγλικό Βορρά, επισημαίνει ο Εντ Κοξ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Δημόσιας Πολιτικής στο Μάντσεστερ. Για παράδειγμα, στο Μπάρνσλεϊ, μια πόλη που μέχρι τη δεκαετία του 1980 αντλούσε το εισόδημά της από τα ανθρακωρυχεία, σχεδόν 70% των ψηφοφόρων επέλεξαν την αποχώρηση από την ΕΕ.
Το Λονδίνο διστάζει προς το παρόν να προχωρήσει με αποφασιστικότητα στην αλλαγή των διοικητικών δομών. Ωστόσο, έχει ήδη δρομολογηθεί διαδικασία αποκέντρωσης που ενδέχεται να αλλάξει μακροπρόθεσμα την Αγγλία.
Έρικ Αλμπρεχτ / Άρης Καλτιριμτζής
