Το βιβλίο του Δημήτρη Βλαχοπάνου «από ήλιο και στάχτη» είναι ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα, με κυρίαρχο σημείο αναφοράς τον μεταπολεμικό κόσμο του ψυχρού πολέμου και τον αντίκτυπο που άφησαν πίσω τους οι σφαγές και τα ολοκαυτώματα στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της τριπλής φασιστικής κατοχής 1941 - 1944. Βασικό στοιχείο της δράσης των κεντρικών ηρώων είναι το αίσθημα της ατομικής ευθύνης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και, ακόμη περισσότερο, σε καιρό πολέμου.
Σημαντικό μέρος του βιβλίου στρέφεται γύρω από τις σφαγές και τα ολοκαυτώματα της Ηπείρου κατά την περίοδο 1943 - 1944, όταν η πρώτη γερμανική μεραρχία εντελβάις στρατοπέδευσε στα Γιάννενα και μετέτρεψε ολόκληρη την περιοχή σε λουτρό αίματος.
Το βιβλίο, γραμμένο στη διάρκεια της πανδημίας, κινείται μεταξύ ιστορίας και φαντασίας. Ένα μέρος του είναι ιστορικό κι ένα άλλο είναι φαντασιακό. Κι είναι δύσκολο να υπάρξει το ένα δίχως το άλλο ή να μπει μια διαχωριστική γραμμή στο τέλος της ιστορίας που θα ορίζει και την αρχή της φαντασίας. Κάποιοι απ' τους πρωταγωνιστές είναι υπαρκτά πρόσωπα. Κάποιοι είναι πλάσματα της φαντασίας του συγγραφέα. Βασικό στοιχείο του είναι η διαχρονική και ανεξίτηλη αξία της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Μιλώντας ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, τονίζει πως το θέμα του βιβλίου πήγασε μέσα από την ιστορία του ολοκαυτώματος του Κομμένου. Τα χαράματα της Δευτέρας 16 Αυγούστου 1943, 120 στρατιώτες της πρώτης γερμανικής μεραρχίας εντελβάις μετέτρεψαν το Κομμένο σε στάχτη και δολοφόνησαν 317 άμαχους, ανυπεράσπιστους και ανυποψίαστους κατοίκους του, οι οποίοι την προηγούμενη μέρα γιόρτασαν το πανηγύρι τους και συμμετείχαν στο μυστήριο και στο γλέντι του γάμου της Αλεξάνδρας Μάλλιου, την οποία δολοφόνησαν οι ναζί στρατιώτες μαζί με τους γονείς της, τα έξι από τα οκτώ αδέλφια της και τον γαμπρό που δεν πρόλαβε να γνωρίσει.
Μεταξύ των τραγικών θυμάτων περιλαμβάνονται 36 βρέφη και νήπια έως πέντε χρόνων. «Πολλές φορές διερωτήθηκα πώς από τους 120 στρατιώτες του 12ου λόχου που διέπραξαν το έγκλημα δεν βρέθηκε ένας που να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη και να σώσει ένα μωρό απ' τη φωτιά», σημειώνει ο συγγραφέας.
Το ερώτημα αυτό ήταν αρκετό για να πλάσει την ιστορία ενός Γερμανού στρατιώτη που δείχνει ανυπακοή στις αποτρόπαιες διαταγές και σώζει ένα παιδί απ' τη φωτιά, πετώντας μέσα σ' αυτή τον οπλισμό του, το κράνος του, τη στρατιωτική του τιμή. Για να αρχίσει μετά η μεγάλη πορεία από τον πόλεμο στην ειρήνη και από τη βαρβαρότητα της ακραίας ναζιστικής βίας στην ανθρωπιά και την αλληλεγγύη του πολιτισμού. Ευτυχώς, που υπήρξαν αντικαθεστωτικοί και αντιχιτλερικοί στρατιώτες που έσωσαν την τιμή του ανθρώπου.
Το βιβλίο είναι πλημμυρισμένο από τις αξίες του ελληνικού ανθρωπισμού. Ο ήρωας του βιβλίου, παρότι Γερμανός, έχει το ελληνικό όνομα Απόλλων, διδάσκεται την ελληνική γλώσσα και διαμορφώνει μέσα από τη μουσική και την τέχνη, ελληνική κουλτούρα με το περιεχόμενο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
Ο φιλόλογος Δημήτρης Βλαχοπάνος γεννήθηκε και μεγάλωσε στο μαρτυρικό Κομμένο Άρτας. Υπηρέτησε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Υπήρξε Πρόεδρος των ΕΛΜΕ Εορδαίας Κοζάνης και Άρτας, του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Άρτας κλπ. Είναι πρόεδρος Ομίλου Μελέτης Ολοκαυτώματος Κομμένου. Κυκλοφόρησε 15 βιβλία: 5 ποιητικές συλλογές, 7 μυθιστορήματα, μία συλλογή διηγημάτων και δύο χρονικά.
Το βιβλίο του Δημήτρη Βλαχοπάνου «από ήλιο και στάχτη» παρουσίασαν την Κυριακή στη Δημοτική Πινακοθήκη Τρικάλων, αίθουσα Θεόδωρου Μαρκέλλου, ο Σύλλογος Ηπειρωτών Νομού Τρικάλων, ο Όμιλος Μελέτης Ολοκαυτώματος Κομμένου (ΟΜΟΚ) και οι εκδόσεις 24 γράμματα.
Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα του δήμου Τρικκαίων.
