Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
---------------------------------------------------
*Το σκάνδαλο των φρεγατών
της επαναστατημένης Ελλάδας
*Ο άθλιος ρόλος των Αμερικανών
*Η βύθιση στον Πόρο από τον Μιαούλη,
της φρεγάτας "Ελλάς"
της επαναστατημένης Ελλάδας
*Ο άθλιος ρόλος των Αμερικανών
*Η βύθιση στον Πόρο από τον Μιαούλη,
της φρεγάτας "Ελλάς"
Η δίκες για τις μίζες από τα εξοπλιστικά προγράμματα, η υπόθεση με το υποβρύχιο που έγερνε και η γενική τραγική εικόνα ανικάνων υπευθύνων πολιτικών προσώπων για όλα αυτά, ξαναφέρνουν στο νου μας την τραγική υπόθεση με τις φρεγάτες, που παράγγειλε η επαναστατημένη Ελλάδα τον Αύγουστο του 1824 στην Αμερική. Μια παραγγελία, που αποδείχθηκε σκάνδαλο και φιάσκο!
Η επαναστατημένη ελληνική κυβέρνηση, έχοντας υπόψη της και το αγγλικό δάνειο, υπέγραψε σύμβαση με αμερικανούς ναυπηγούς παραγγέλλοντας οκτώ ατμοκίνητα πολεμικά πλοία, μεταξύ των οποίων και δύο φρεγάτες. Ήταν οι φρεγάτες «Σωτηρία» και «Ελλάς».
Η παραγγελία αυτή είχε κακή εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια της ναυπήγησης οι Αμερικανοί απαίτησαν μεγαλύτερα από τα συμφωνηθέντα ποσά και καθυστερούσαν την ναυπήγηση των πλοίων.
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΣ
Σημαντικό ρόλο στην υπόθεση των φρεγατών είχε διαδραματίσει ο απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης στις ΗΠΑ, Αλέξανδρος Κοντόσταυλος, ο οποίος τελικά κατηγορήθηκε στη χώρα μας, ότι εξαγοράστηκε από τους Αμερικανούς!!! Αργότερα, εξέδωσε και βιβλίο το οποίο περιέχει τις απαντήσεις που έδωσε στους κατηγόρους του.
AΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΣ
*Ο τίτλος του βιβλίου του Κοντόσταυλου, που υπάρχει στη Βιβλιοθήκη της Βουλής
Η φρεγάτα «Ελλάς» αρχικά ονομάζονταν «Ελπίς». Ναυπηγήθηκε στην Νέα Υόρκη και το ποσό που πληρώθηκε, έφτασε τα 750.000 δολάρια. ποσό υπέρτερο από το αρχικά συμφωνηθέν. Το αστείο είναι ότι οι Έλληνες απευθύνθηκαν… στον πρόεδρο του Φιλελληνικού Κομιτάτου και διευθυντή της γνωστής ναυπηγικής εταιρίας Leroy Bayard και Σία για να παραγγείλουν τα πλοία!!!
Ο Bayard, είχε απαντήσει ότι φρεγάτα όπως αυτή των ΗΠΑ, 1500 τόνων και 50 κανονιών, θα στοίχιζε 247.500 δολάρια, δηλώνοντας ότι το ναυπηγείο είναι έτοιμο να αρχίσει την ναυπήγηση.
Οι Αμερικανοί πήραν την παραγγελία και 155.000 αγγλικές λίρες, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Ο χρόνος περνούσε απελπιστικά, ενώ οι ιδιοκτήτες των ναυπηγείων εξαφανίστηκαν αν και έστειλαν νέα επιστολή ζητώντας ξανά χρήματα. Τότε, οι επαναστατημένοι Έλληνες, έστειλαν στη Νέα Υόρκη τον Χιώτη Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, μέλος της Φιλικής Εταιρίας, μεγαλέμπορο, και τραπεζίτη να επιτύχει την αποπεράτωση των φρεγατών ή έστω την διάσωση της μίας εξ αυτών.
*Άλλο πορτρέτο του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου
Έφτασε στη Νέα Υόρκη τον Απρίλιο του 1826, και διαπίστωσε ότι το πρόγραμμα ναυπήγησης δεν προχωρούσε και τα ναυπηγεία απαιτούσαν επιπλέον χρήματα. Απειλούσαν μάλιστα να πουλήσουν τις ημιτελείς φρεγάτες σε δημοπρασία. Αυτό μάλιστα οι Αμερικανοί απατεώνες το είχαν ξανακάνει με παραγγελίες της Κολομβίας και της Σουηδίας.
Απελπισμένος ο Κοντόσταυλος, σκέφθηκε να απευθυνθεί στην Αμερικανική Κυβέρνηση. Εκεί με τη βοήθεια του Edward Everett, μέλους του Κογκρέσου, πέτυχε να συναντήσει τον Πρόεδρο των ΗΠΑ John Adams, ενώπιον του οποίου και των υπουργών του, απεκάλυψε το σκάνδαλο.
Η επαναστατημένη ελληνική κυβέρνηση, έχοντας υπόψη της και το αγγλικό δάνειο, υπέγραψε σύμβαση με αμερικανούς ναυπηγούς παραγγέλλοντας οκτώ ατμοκίνητα πολεμικά πλοία, μεταξύ των οποίων και δύο φρεγάτες. Ήταν οι φρεγάτες «Σωτηρία» και «Ελλάς».
Η παραγγελία αυτή είχε κακή εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια της ναυπήγησης οι Αμερικανοί απαίτησαν μεγαλύτερα από τα συμφωνηθέντα ποσά και καθυστερούσαν την ναυπήγηση των πλοίων.
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΣ
Σημαντικό ρόλο στην υπόθεση των φρεγατών είχε διαδραματίσει ο απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης στις ΗΠΑ, Αλέξανδρος Κοντόσταυλος, ο οποίος τελικά κατηγορήθηκε στη χώρα μας, ότι εξαγοράστηκε από τους Αμερικανούς!!! Αργότερα, εξέδωσε και βιβλίο το οποίο περιέχει τις απαντήσεις που έδωσε στους κατηγόρους του.
AΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΣ
*Ο τίτλος του βιβλίου του Κοντόσταυλου, που υπάρχει στη Βιβλιοθήκη της Βουλής
Η φρεγάτα «Ελλάς» αρχικά ονομάζονταν «Ελπίς». Ναυπηγήθηκε στην Νέα Υόρκη και το ποσό που πληρώθηκε, έφτασε τα 750.000 δολάρια. ποσό υπέρτερο από το αρχικά συμφωνηθέν. Το αστείο είναι ότι οι Έλληνες απευθύνθηκαν… στον πρόεδρο του Φιλελληνικού Κομιτάτου και διευθυντή της γνωστής ναυπηγικής εταιρίας Leroy Bayard και Σία για να παραγγείλουν τα πλοία!!!
Ο Bayard, είχε απαντήσει ότι φρεγάτα όπως αυτή των ΗΠΑ, 1500 τόνων και 50 κανονιών, θα στοίχιζε 247.500 δολάρια, δηλώνοντας ότι το ναυπηγείο είναι έτοιμο να αρχίσει την ναυπήγηση.
Οι Αμερικανοί πήραν την παραγγελία και 155.000 αγγλικές λίρες, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Ο χρόνος περνούσε απελπιστικά, ενώ οι ιδιοκτήτες των ναυπηγείων εξαφανίστηκαν αν και έστειλαν νέα επιστολή ζητώντας ξανά χρήματα. Τότε, οι επαναστατημένοι Έλληνες, έστειλαν στη Νέα Υόρκη τον Χιώτη Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, μέλος της Φιλικής Εταιρίας, μεγαλέμπορο, και τραπεζίτη να επιτύχει την αποπεράτωση των φρεγατών ή έστω την διάσωση της μίας εξ αυτών.
*Άλλο πορτρέτο του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου
Έφτασε στη Νέα Υόρκη τον Απρίλιο του 1826, και διαπίστωσε ότι το πρόγραμμα ναυπήγησης δεν προχωρούσε και τα ναυπηγεία απαιτούσαν επιπλέον χρήματα. Απειλούσαν μάλιστα να πουλήσουν τις ημιτελείς φρεγάτες σε δημοπρασία. Αυτό μάλιστα οι Αμερικανοί απατεώνες το είχαν ξανακάνει με παραγγελίες της Κολομβίας και της Σουηδίας.
Απελπισμένος ο Κοντόσταυλος, σκέφθηκε να απευθυνθεί στην Αμερικανική Κυβέρνηση. Εκεί με τη βοήθεια του Edward Everett, μέλους του Κογκρέσου, πέτυχε να συναντήσει τον Πρόεδρο των ΗΠΑ John Adams, ενώπιον του οποίου και των υπουργών του, απεκάλυψε το σκάνδαλο.
Το Κογκρέσο πείσθηκε για την ατιμία των ναυπηγών και αποφάσισε να παραβεί την αρχή της ουδετερότητας και να πάρει το μέρος της Ελλάδας. Τελικά μέσα από απίστευτες περιπέτειες και με την αμερικανική Δικαιοσύνη να παίρνει το μέρος των αμερικανών ναυπηγών ο Κοντόσταυλος κατόρθωσε να διασώσει την μία φρεγάτα και να την οδηγήσει στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά τότε, μετά την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, που δεν δικαίωνε την αδικημένη Ελλάδα, ο δικηγόρος της χώρας μας Henry D. Sedgwick απευθυνόμενος στον πρόεδρο του δικαστηρίου Jonas Pratt φώναξε: «Κύριε, πράξατε ό,τι ήταν δυνατόν για να καταστρέψετε ένα έθνος (την Ελλάδα) και να ατιμάσετε ένα άλλο (τις ΗΠΑ)».
Το νέο πλοίο, με την ονομασία «Ελλάς», απέπλευσε από τη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 1826 και έφτασε στο Ναύπλιο στις 25 Νοεμβρίου του ιδίου έτους μετά από πλου 50 ημερών. Το σκάφος που έφτασε στη χώρα μας ήταν εκτοπίσματος 1660 τόνων, και διέθετε 48 πυροβόλα των 16 λιβρών και 16 ολμοπυροβόλα των 42 λιβρών, μήκος 180 πόδια, πλάτος 45 πόδια. Το συνολικό κόστος κατασκευής της από τα αίσχη των αμερικανών ναυπηγών ανήλθε τελικά στα 750.000 δολάρια.
Οι περιπέτειες όμως της φρεγάτας «Ελλάς, δεν έλεγαν να τελειώσουν…
Στο πρώτο ταξίδι της προς την Ελλάδα, και ενώ διέπλεε στον Ατλαντικό, οι ναύτες που μισθώθηκαν για να οδηγήσουν το πλοίο στη χώρα μας, στασίασαν εν πλω!!!
*Απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Βαυαρού Έϊντεκ για τη φρεγάτα "Ελλάς"
Για τη φρεγάτα «Ελλάς» ο Βαυαρός φιλέλληνας Έϊντεκ στα απομνημονεύματά του, είχε γράψει:
«Κατ’ εκείνας τας ημέρας η εν Αμερική αγορασθείσα και συγχρόνως μεθ’ ημών αφικομένη ωραία φρεγάτα, η φέρουσα 64 βαρέα τηλεβόλα, εβαπτίσθη ονομασθείσα «Ελλάς». Ταύτης δε η κυβέρνησις ανετέθη εις επιτροπείαν αποτελουμένην εκ των ναυάρχων Μιαούλη Υδραίου, Αποστόλη Ψαριανού και Ανδρούτσου Σπετζιώτου. Το γελοίον μέτρον τούτο ήν πάλιν αποτέλεσμα της αντιζηλίας και της δυσπιστίας των Ελληνικών νήσων κατ’ αλλήλων. Ουδεμία νήσος ήθελε να επιτρέψη άλλη την υπεροχήν ήν παρείχεν η διοίκησις του μεγάλου τούτου και κραταιού πλοίου μετά του παντοειδούς πλουσίου υλικού του ευρισκομένου εντός αυτού, της εννοίας της ιδιοκτησίας τους κράτους μη ούσης τότε ως και επί πολύ ύστερον καταληπτής.
Το νέο πλοίο, με την ονομασία «Ελλάς», απέπλευσε από τη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 1826 και έφτασε στο Ναύπλιο στις 25 Νοεμβρίου του ιδίου έτους μετά από πλου 50 ημερών. Το σκάφος που έφτασε στη χώρα μας ήταν εκτοπίσματος 1660 τόνων, και διέθετε 48 πυροβόλα των 16 λιβρών και 16 ολμοπυροβόλα των 42 λιβρών, μήκος 180 πόδια, πλάτος 45 πόδια. Το συνολικό κόστος κατασκευής της από τα αίσχη των αμερικανών ναυπηγών ανήλθε τελικά στα 750.000 δολάρια.
Οι περιπέτειες όμως της φρεγάτας «Ελλάς, δεν έλεγαν να τελειώσουν…
Στο πρώτο ταξίδι της προς την Ελλάδα, και ενώ διέπλεε στον Ατλαντικό, οι ναύτες που μισθώθηκαν για να οδηγήσουν το πλοίο στη χώρα μας, στασίασαν εν πλω!!!
*Απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Βαυαρού Έϊντεκ για τη φρεγάτα "Ελλάς"
Για τη φρεγάτα «Ελλάς» ο Βαυαρός φιλέλληνας Έϊντεκ στα απομνημονεύματά του, είχε γράψει:
«Κατ’ εκείνας τας ημέρας η εν Αμερική αγορασθείσα και συγχρόνως μεθ’ ημών αφικομένη ωραία φρεγάτα, η φέρουσα 64 βαρέα τηλεβόλα, εβαπτίσθη ονομασθείσα «Ελλάς». Ταύτης δε η κυβέρνησις ανετέθη εις επιτροπείαν αποτελουμένην εκ των ναυάρχων Μιαούλη Υδραίου, Αποστόλη Ψαριανού και Ανδρούτσου Σπετζιώτου. Το γελοίον μέτρον τούτο ήν πάλιν αποτέλεσμα της αντιζηλίας και της δυσπιστίας των Ελληνικών νήσων κατ’ αλλήλων. Ουδεμία νήσος ήθελε να επιτρέψη άλλη την υπεροχήν ήν παρείχεν η διοίκησις του μεγάλου τούτου και κραταιού πλοίου μετά του παντοειδούς πλουσίου υλικού του ευρισκομένου εντός αυτού, της εννοίας της ιδιοκτησίας τους κράτους μη ούσης τότε ως και επί πολύ ύστερον καταληπτής.
Ο κυβερνών το πλοίον ή φρούριον εθεωρείτο ως ιδιοκτήτης τούτων, δυνάμενος να διαθέση πάντα κατ’ αρέσκειαν και να επωφελήται ταύτα κατά το δοκούν. Λογικώτερα της κατανεμηθείσης κυβερν0ήσεως του πλοίου ήσαν τα του πληρώματος, συγκειμένου εξ αναλόγου αριθμού ναυτών των τριών νήσων. Η φρεγάτα αύτη ύστερον απέπλευσεν εις Αίγιναν και Πόρον χαιρετιζομένη πανταχόθεν οπόθεν παρέπλει, άτε έχουσα του λοιπού Ελληνικήν σημαίαν, δι’ αλαλαγμών χαράς, ως ασφαλές εχέγγυον μειζόνων νικών εν τω μέλλοντι. Διότι τέως τα Ελληνικά πλοία έφερον μόνο 24 τηλεβόλα ολκής 12-18 λιτρών».
Η καθυστερημένη όμως άφιξή της στη Ελλάδα, είχε ως συνέπεια να μην ενισχυθεί η άμυνα του πολιορκημένου Μεσολογγίου. Επιπλέον φαγώθηκε ένα μεγάλο μέρος του αγγλικού δανείου. Δράμα….
Τελικά, παρά τις απροσδόκητες περιπέτειες, το νεότευκτο πλοίο εντάχθηκε στον Ελληνικό στόλο, παίρνοντας μέρος σε ναυμαχίες, όπως στις 30- 31 Μαΐου 1828, όταν ο κυβερνήτης της φρεγάτας «Ελλάς», Ανδρέας Μιαούλης, στη ναυμαχία του Κάβο Μπαμπά (αρχαίο Λεκτόν) με μια ομοβροντία με τα 32 κανόνια της μίας πλευράς της φρεγάτας, βούλιαξε μια τουρκική τρικάταρτη κορβέτα. Την επόμενη, βύθισε ένα δικάταρτο τουρκικό πλοίο.
Δυστυχώς η τύχη της φρεγάτας «Ελλάς» ήταν απροσδόκητα τρομερή! Μετά την ανακήρυξη της Ελληνικής ανεξαρτησίας, πυρπολήθηκε στον Πόρο, όπου ναυλοχούσε- μαζί με τη κορβέτα «Ύδρα»- από τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη όταν ξεσηκώθηκαν οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες την 1η Αυγούστου 1831, εναντίον του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
*Ο αφανισμός της φρεγάτας "Ελλάς"
Ο Έϊντεκ και πάλι, μας δίνει στα Απομνημονεύματά του μια περιγραφή αυτού του γεγονότος, που αμαύρωσε και τη φήμη του:
«Ύστερον, ότε ο ναύαρχος Μιαούλης εστασίασε κατά του Καποδιστρίου και ηφάνισε την φρεγάταν «Ελλάδα» και όσον ηδύνατο ολόκληρον το πολεμικόν ναυτικόν, ίνα φέρη πάλιν εις χείρας των Υδραίων και Σπετζιωτών τους ναύλους και τας αντιμισθίας δια τα πλοία των και ο πύργος του φρουρίου τούτου ανετινάχθη εις τον αέρα και η δεξαμενή εκαλύφθη υπό χωμάτων μετά της επιτυμβίου πλακός της καλυπτούσης το σκήνος του πτωχού μου Schilcher».
Έτσι, ένα πλοίο που ακριβοπληρώθηκε αφού μας πωλήθηκε από τους Αμερικανούς περίπου τρεις φορές πάνω από την αρχική τιμή που συμφωνήθηκε, «χάθηκε» άδοξα στα νερά του Πόρου, εξαιτίας των επάρατων εμφύλιων διενέξεων. Όπως το έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός «Η διχόνοια που κρατάει ένα σκήπτρο η δολερή, καθενός χαμογελάει, πάρτο λέγοντας και συ….».
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης (Αρχείο)
Η καθυστερημένη όμως άφιξή της στη Ελλάδα, είχε ως συνέπεια να μην ενισχυθεί η άμυνα του πολιορκημένου Μεσολογγίου. Επιπλέον φαγώθηκε ένα μεγάλο μέρος του αγγλικού δανείου. Δράμα….
Τελικά, παρά τις απροσδόκητες περιπέτειες, το νεότευκτο πλοίο εντάχθηκε στον Ελληνικό στόλο, παίρνοντας μέρος σε ναυμαχίες, όπως στις 30- 31 Μαΐου 1828, όταν ο κυβερνήτης της φρεγάτας «Ελλάς», Ανδρέας Μιαούλης, στη ναυμαχία του Κάβο Μπαμπά (αρχαίο Λεκτόν) με μια ομοβροντία με τα 32 κανόνια της μίας πλευράς της φρεγάτας, βούλιαξε μια τουρκική τρικάταρτη κορβέτα. Την επόμενη, βύθισε ένα δικάταρτο τουρκικό πλοίο.
Δυστυχώς η τύχη της φρεγάτας «Ελλάς» ήταν απροσδόκητα τρομερή! Μετά την ανακήρυξη της Ελληνικής ανεξαρτησίας, πυρπολήθηκε στον Πόρο, όπου ναυλοχούσε- μαζί με τη κορβέτα «Ύδρα»- από τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη όταν ξεσηκώθηκαν οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες την 1η Αυγούστου 1831, εναντίον του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
*Ο αφανισμός της φρεγάτας "Ελλάς"
Ο Έϊντεκ και πάλι, μας δίνει στα Απομνημονεύματά του μια περιγραφή αυτού του γεγονότος, που αμαύρωσε και τη φήμη του:
«Ύστερον, ότε ο ναύαρχος Μιαούλης εστασίασε κατά του Καποδιστρίου και ηφάνισε την φρεγάταν «Ελλάδα» και όσον ηδύνατο ολόκληρον το πολεμικόν ναυτικόν, ίνα φέρη πάλιν εις χείρας των Υδραίων και Σπετζιωτών τους ναύλους και τας αντιμισθίας δια τα πλοία των και ο πύργος του φρουρίου τούτου ανετινάχθη εις τον αέρα και η δεξαμενή εκαλύφθη υπό χωμάτων μετά της επιτυμβίου πλακός της καλυπτούσης το σκήνος του πτωχού μου Schilcher».
Έτσι, ένα πλοίο που ακριβοπληρώθηκε αφού μας πωλήθηκε από τους Αμερικανούς περίπου τρεις φορές πάνω από την αρχική τιμή που συμφωνήθηκε, «χάθηκε» άδοξα στα νερά του Πόρου, εξαιτίας των επάρατων εμφύλιων διενέξεων. Όπως το έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός «Η διχόνοια που κρατάει ένα σκήπτρο η δολερή, καθενός χαμογελάει, πάρτο λέγοντας και συ….».
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης (Αρχείο)