Λίγο πριν τη Σύνοδο του G20 στο Αμβούργο, ο Αμερικανός πρόεδρος συναντά στη Βαρσοβία 12 ηγέτες κρατών από την περιοχή μεταξύ Βαλτικής, Αδριατικής και Μαύρης Θάλασσας. Η Πολωνία διεκδικεί ηγετικό ρόλο.
H αγωνία στη Βαρσοβία κορυφώνεται ενόψει της άφιξης του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ απόψε. Από την επίσκεψη του Ρίτσαρντ Νίξον του 1972 πραγματοποιήθηκαν 10 επισκέψεις προέδρων των ΗΠΑ στην Πολωνία, όπως υπήρξαν και περιφερειακές σύνοδοι με οικοδεσπότες τους Πολωνούς. Απόψε το βράδυ και την Πέμπτη θα συμπέσουν και τα δύο: o Ντόναλντ Τραμπ συναντά στην πολωνική πρωτεύουσα 12 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων ανατολικών χωρών της ΕΕ, από την Εσθονία μέχρι τη Βουλγαρία, συμπεριλαμβανομένης όμως και της Αυστρίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, η κυβέρνηση Τραμπ «θέλει να υπογραμμίσει εκ νέου την ακλόνητη δέσμευση της Αμερικής απέναντι σε έναν εκ των στενότερων ευρωπαίων εταίρων μας και να τονίσει ότι η ενίσχυση της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ χαίρει προτεραιότητας για την διοίκηση των ΗΠΑ». Ο Αμερικανός πρόεδρος, στην πρώτη του ευρωπαϊκή εμφάνιση ενώπιον συγκεντρωμένου πλήθους, πρόκειται να πραγματοποιήσει ομιλία στο Μνημείο της Εξέγερσης στη Βαρσοβία.
«Η πρωτοβουλία των τριών θαλασσών» του Πολωνού προέδρου
Ο Ντόναλντ Τραμπ θα μιλήσει για πρώτη φορά σε πλήθος στην Ευρώπη
Η επίσκεψη Αμερικανών προέδρων στην Πολωνία μοιάζει σχεδόν πάντα με «παιχνίδι εντός έδρας». Σχεδόν ανύπαρκτες διαδηλώσεις και πολλές αναφορές στους στενούς πολωνοαμερικανικούς δεσμούς. Η Πολωνία δεν θέλει μόνο να παρουσιαστεί στον Ντόναλντ Τραμπ ως καλός οικοδεσπότης, αλλά και ως διοργανώτρια μιας συνόδου κορυφής που αφορά την λεγόμενη «Πρωτοβουλία των τριών θαλασσών», ένα σχέδιο που εξήγγειλε ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα τον περασμένο Μάιο στη Μπρατισλάβα, ανακηρύσσοντάς το σε μια από τις προτεραιότητες της θητείας του. «Η Πολωνία θέλει να οικοδομήσει από κοινού μια περιφερειακή ένωση πλάι στην Ευρωατλαντική Συμμαχία», δήλωσε ο Αντρέι Ντούντα, διευκρινίζοντας ότι «η Κεντρική Ευρώπη είναι φυσικότατα το πολιτικό περιβάλλον της Πολωνίας. (…) Ως εκ τούτου επιδιώκουμε να είναι (η Κ. Ευρώπη) ασφαλής και συνεκτική και να σημειώνει δυναμική οικονομική ανάπτυξη».
Σύμφωνα με τον Πολωνό πρόεδρο, αυτή η πρωτοβουλία δεν πρόκειται να στραφεί κατά της ΕΕ, αλλά να λειτουργεί εντός των υπαρχουσών δομών. Ειδικοί από τις εμπλεκόμενες χώρες διαβεβαιώνουν ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν επιδιώκει τη δημιουργία ενός νέου μπλοκ ή μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική. Σκοπεύει να εστιάσει σε κοινά έργα υποδομής, κατά κύριο λόγο στην κατασκευή ενός αυτοκινητοδρόμου Βορρά-Νότου (Via Carpatia) σε οικονομικά ασθενείς περιοχές κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της ΕΕ. Σύμφωνα με τον Αντρέι Ντούντα, θα πρέπει να βελτιωθεί και η ελεύθερη ροή φυσικού αερίου και άλλων μορφών ενέργειας, κάτι που εξυπηρετεί, όπως υποστηρίζει, τους στόχους της ενεργειακής ασφάλειας και του ανταγωνισμού.
Μετεξέλιξη μιας παλιότερης ιδέας
«Η Πολωνία θέλει να οικοδομήσει από κοινού μια περιφερειακή ένωση πλάι στην Ευρωατλαντική Συμμαχία», δήλωσε ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα
Η πολωνική πρωτοβουλία δεν είναι καινούργια. Υπήρξε το προπολεμικό όραμα της Πολωνίας, όταν η χώρα προσπαθούσε να συμπήξει μια συμμαχία με τους μικρότερους γείτονές της, ευρισκόμενη στη δύσκολη κατάσταση μεταξύ μιας ρεβιζιονιστικής Γερμανίας και μιας επιθετικής Σοβιετικής Ένωσης. Εκείνη ήταν η πρωτοβουλία μεταξύ δύο θαλασσών, της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας, σε μια αλλοτινή περιοχή πολωνικής επιρροής. Πλέον, ο προσανατολισμός διευρύνθηκε λιγάκι και προς την κατεύθυνση της Αδριατικής. Ως εκ τούτου προέκυψαν οι τρεις θάλασσες της νέας πρωτοβουλίας. Η πρώτη περιφερειακή σύνοδος του είδους διεξήχθη το 2016 στην Κροατία.
Μια ακόμη μνήμη που ξυπνά με αφορμή την επίσκεψη Τραμπ στην Πολωνία είναι η αναζήτηση μιας «Συμμαχίας των Προθύμων» από τις ΗΠΑ το 2003 στον πόλεμό τους για την καθαίρεση του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Εκτός από τη Μ. Βρετανία, την Ισπανία και την Ιταλία, πρόθυμες δήλωσαν τότε και οι Πολωνία, Ουγγαρία και Τσεχία. Τα νέα αυτά μέλη του ΝΑΤΟ είχαν χαρακτηριστεί τότε «Νέα Ευρώπη». Αυτή τη «Νέα Ευρώπη», κάτω από διαφορετικές προϋποθέσεις όμως, συναντά σήμερα ο Ντόναλντ Τραμπ. Τουλάχιστον σε Πολωνία και Ουγγαρία τα ηνία έχουν αναλάβει κυβερνήσεις που αμφισβητούν ανοικτά την φιλελεύθερη δημοκρατική τάξη. Παρά τη γενικευμένη διεθνή ανησυχία για την ασαφή στάση του Τραμπ απέναντι σε Ρωσία και ΝΑΤΟ, η Βαρσοβία κάνει σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Η επίσκεψη Τραμπ μπορεί να θέσει τις βάσεις μιας νέας συμμαχίας μεταξύ ΗΠΑ και «Νέας Ευρώπης» στη βάση δύο νέων παραμέτρων: Πρώτον, της αποστολής για πρώτη φορά υγροποιημένο φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Πολωνία ώστε να απεξαρτηθεί η χώρα από το πολιτικό ρίσκο του ρωσικού φυσικού αερίου. Και δεύτερον, της εμφανούς παρουσίας νατοϊκών στρατευμάτων στην Πολωνία και στη Βαλτική, με την πλειοψηφία των νέων στρατιωτών στην περιοχή να είναι Αμερικανοί.
Η επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ παραμονές του G20 στο Αμβούργο αξιολογείται στη Βαρσοβία ως ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα ότι η Πολωνία παραμένει πιστή στις ΗΠΑ. Για τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο η παρουσία του εκεί είναι μια ευκαιρία να γίνει δεκτός με επευφημίες στην Ευρώπη, κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί στο Αμβούργο και στη Δυτική Ευρώπη.
Γκέρχαρντ Γκνάουκ / Άρης Καλτιριμτζής
