ΔΕΝ ΞΕΧΝΙΕΤΑΙ....Όταν το Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο Συντακτών, μοίραζε πολυκατοικίες, διαμερίσματα, αυτοκίνητα και εκατοντάδες εκατομμύρια μετρητά...

 

Οι παλιότεροι το θυμούνται και το νοσταλγούν...Οι νεώτεροι το αγνοούν και καιρός είναι να το μάθουν. Το Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο Συντακτών, ήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής της Πρωτοχρονιάς σε όλη την Ελλάδα. 

Όλοι οι Έλληνες, φρόντιζαν πάντα να έχουν στην άκρη ένα ποσό για να αγοράσουν το ΛΑΧΕΊΟ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, με την κρυφή ελπίδα να κερδίσουν μια απο τις πολυκατοικίες που κλήρωνε, ένα απο τα πολυτελή διαμερίσματα, αυτοκίνητα, μετρητά ή εξοχικά σπίτια. Πάμπολλα και πανάκριβα δώρα, χωρίς τζόκερ, ή "δεν βρέθηκε ο τυχερός αριθμός", και τα παρόμοια που ακούμε σήμερα.

Παραμονή πρωτοχρονιάς απο το μεσημέρι, οι δρόμοι άδειαζαν. Όλοι στα σπίτια ή στους τόπους δουλειάς τους, βρίσκονταν δίπλα στο ραδιόφωνο που μετέδιδε ζωντανά την κλήρωση του Λαχείου. Όλοι με μολύβι και χαρί έγραφαν τα τυχερά νούμερα, γράφοντας δίπλα και τι κερδίζει το καθένα....
Όλοι με αγωνία και με ελπίδα οτι θα αποκτήσουν ένα καινούργιο "κεραμίδι" πάνω απο το κεφάλι τους, ή... τσουβάλια με χιλιάρικα ή ένα αυτοκίνητο.
Τα λαχεία κατέβαιναν απο τα Εικονίσματα όπου είχαν τοποθετηθεί για να βοηθήσει και η Παναγιά να γίνουν τυχερά και άρχιζαν οι συγκρίσεις των αριθμών τους με αυτούς που κληρώθηκαν.

 


Χαρά, λύπη, απογοήτευση ανάλογα με αυτούς που κέρδιζαν ή όχι. Φυσικά για τους άτυχους, δίνονταν παράταση στην ελπίδα..."Δεν πειράζει...Του χρόνου θα κερδίσουμε....".

Η μεγάλη απογοήτευση, ήλθε όταν η χούντα κατήργησε το Λαχείο Συντακτών.
Από τότε, κανένα δεν συγκρίνεται μαζί του, γιατί εκείνο, έκανε πλούσιους δεκάδες ανθρώπους με μια κλήρωση, κάτι που σήμερα δεν συμβαίνει...Ήταν πραγματικά ένα Πρωτοχρονιάτικο δώρο για τους πολλούς...

Πως δημιουργήθηκε το Χριστουγεννιάτικο λαχείο? Περιληπτικά η ιστορία του όπως την περιγράφει ηλεκτρονική έκδοση του Μουσείου Αθηνών επισημαίνει:

"Οι επαγγελματίες συντάκτες των εφημερίδων τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν από τις αδικημένες επαγγελματικές τάξεις. Με γλίσχρους μισθούς, προσλαμβάνονταν και απολύονταν ανά πάσα στιγμή και στερούνταν ασφάλειας ή περίθαλψης. Όταν γερνούσαν ή αρρώσταιναν «έμεναν έρμαια της μοίρας των», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιστορικός του Τύπου Κώστας Μάγερ. Και όταν πέθαιναν η κηδεία τους γινόταν συνήθως με εράνους.

Φωτο: Η κληρωτίδα του Λαχείου Συντακτών. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Τύπου της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου-Ηπείρου Νήσων στην Πάτρα.

Οι πολιτικοί (Ελ. Βενιζέλος, Δ. Γούναρης, Α. Ζαϊμης, Α. Μιχαλακόπουλος, Α. Παπαναστασίου, Γ. Καφαντάρης, Π. Τσαλδάρης) αναγνώριζαν την απαράδεκτη κατάσταση, αλλά δεν έδιναν λύση -απλά συνιστούσαν την εξεύρεση θεραπείας χωρίς να επιβαρυνθεί το Δημόσιο ή η κοινωνία. Έτσι, τέλη 1920 με αρχές 1930 φτάσαμε στη γέννηση του πιο επιτυχημένου  λαχείου στην Ιστορία του σύγχρονου Ελληνισμού: του Λαχείου των Συντακτών.

Θεσμός που μεγαλούργησε περίπου μια πεντηκονταετία, κατέστησε ανεξάρτητο οικονομικά τον κλάδο των δημοσιογράφων και έσβησε με τον νόμο με τον οποίο γεννήθηκε ο Ενιαίος Δημοσιογραφικός Οργανισμός Επικουρικής Ασφάλισης Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ).

 Το στρατιωτικό καθεστώς είχε βρει τον πιο δόκιμο τρόπο για να πετύχει δύο στόχους: αφενός να καταργήσει το Λαχείο Συντακτών και να το αντικαταστήσει αμέσως (1967) με το Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο (Ειδικό Κρατικό Λαχείο Κοινωνικής Αντίληψης), εισπράττοντας τεράστια έσοδα, αφετέρου να ελέγξει πλήρως τον Τύπο μέσω των παροχών και των πάσης φύσεως προστατευτικών μέτρων που εξασφάλιζε το νέο Ταμείο.

Γράφτηκαν απίστευτες ανακρίβειες για τον χρόνο και τον τρόπο εμφάνισης του Λαχείου Συντακτών και την ιστορία του. 

Η αλήθεια είναι ότι ξεκίνησε όπως όλα τα λαχεία συλλόγων και επαγγελματικών οργανώσεων. Στον χορό των συντακτών, το 1928, για πρώτη φορά, κληρώθηκαν λαχνοί, ενώ έως και το 1931, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του χορού, γινόταν και λαχειοφόρος αγορά. Το 1932 το λαχείο του χορού της Ενώσεως Συντακτών κληρώνει ένα σπίτι (καινούργια μονοκατοικία) και ένα οικόπεδο στην Ηλιούπολη, αλλά και εσώρουχα, σερβίτσια φαγητού, αεροπορικά εισιτήρια για Θεσσαλονίκη, υφάσματα, βάζα, ποτά, τσιγάρα κ.ά.

 Ήταν ο χρόνος γέννησης του Λαχείου Συντακτών.

 Η τεράστια επιτυχία οδήγησε σε καλύτερη οργάνωση την επόμενη χρονιά, όταν κληρώθηκαν πέντε σπίτια και ένα αυτοκίνητο. Το ξεκίνημα θεωρήθηκε θριαμβευτικό, αφού το 1932 εισπράχθηκαν περίπου 2.500.000 δραχμές!

Τα σπίτια του Λαχείου Συντακτών γίνονται περιζήτητα και σε περίοδο οικονομικής κρίσης –αρχές δεκαετίας 1930– βρίσκονται στο επίκεντρο των καθημερινών συζητήσεων και στα όνειρα των Ελλήνων που αναζητούν μια καλύτερη ζωή.

 Εκατοντάδες συγκινητικά περιστατικά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

 Το 1936, όταν το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, στα πρώτα του βήματα, ιδρύει τα Κρατικά Λαχεία, εξαιρείται η Ένωση των Συντακτών, ώστε να συνεχίσει την έκδοση του λαχείου της.

 Την τελευταία προπολεμική χρονιά το Λαχείον Συντακτών κληρώνει 16 σπίτια, τρία οικόπεδα και μεγάλα χρηματικά ποσά -ακόμη και στα χρόνια της Κατοχής δεν διεκόπη η έκδοσή του λαχείου.

Η κλήρωση γινόταν στην αίθουσα τελετών της Αρχαιολογικής Εταιρείας. 

Δεν κληρώνονταν σπίτια αλλά μεγάλα και σημαντικά για την εποχή ποσά που ξεκινούσαν από τα 20.000.000 δραχμές, προτού γίνουν πληθωρικές.

Αμέσως μετά τον πόλεμο το Λαχείον Συντακτών θα επανέλθει πιο δυναμικά. Μια τριώροφη κατοικία στην πλατεία Αμερικής και 10 διαμερίσματα σε διάφορες περιοχές των Αθηνών (Άγιος Παντελεήμονας, Νεάπολη, Κολωνάκι, Σύνταγμα, Ομόνοια, Άγιος Παύλος, Βάθη κ.α.), καθώς και σειρά πολυκατοικιών τα πρώτα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια δεν ήταν απλή υπόθεση -όπως και μια πολυκατοικία στην πλατεία Αμερικής ή ένας όροφος σε περιοχές όπως Ζάππειο, Πεδίον Άρεως, Σύνταγμα, Αμπελόκηπους κ.α. 

Το λαχείο των δημοσιογράφων μοιράζει εκατοντάδες «παλατάκια» και τις δεκαετίες 1950-60 οι κληρώσεις πραγματοποιούνται πανηγυρικά στον Παρνασσό.

 Οι ανθρώπινες ιστορίες διαδέχονται η μία την άλλη.

Ένας οικοδόμος που αγωνιζόταν να ζήσει την οικογένειά του, ζώντας σε ένα παράνομο καλύβι στην Καλογρέζα, κέρδισε ολόκληρη πολυκατοικία στην οδό Αχαρνών. 

Η πάμπτωχη κυρά-Λεμονιά από τη Μαρούδα των Πατρών κέρδισε μια πολυκατοικία στην Κυψέλη και 10 αστυνομικοί κερδίζουν 1 δισεκατομμύριο.

Κάθε χρόνο πολλές δεκάδες σπίτια και αυτοκίνητα περνούσαν στα χέρια βιοπαλαιστών, κομμωτριών, μπακαλόπαιδων, φτωχών παπάδων, ιδιωτικών υπαλλήλων, φοιτητών, συνταξιούχων, εργατών με πολυμελείς οικογένειες, ακόμη και στον «σοφέρ της βασιλίσσης»! 

Με τα έσοδα των λαχείων η ΕΣΗΕΑ περιέθαλπε με υπερεπάρκεια τα μέλη της και διέθετε τεράστια ποσά για κοινωφελείς σκοπούς. 

Ανήγειρε εκκλησίες σε ακριτικές περιοχές, πραγματοποίησε εκστρατείες στο εξωτερικό κ.ά.

Μόλις τρεις μήνες μετά την εγκαθίδρυση του στρατιωτικού καθεστώτος, οι Απριλιανοί ανακοινώνουν ότι «τα πάσης φύσεως αδικαιολόγητα προνόμια πρέπει να καταργηθούν». Επικαλούμενοι «λόγους κοινωνικής ισότητος και κοινωνικής πολιτικής», οι συνταγματάρχες επιτέθηκαν ολομέτωπα στον δημοσιογραφικό κόσμο, κάνοντας λόγο για «διακριτικήν και μονομερή μεταχείρισιν» και προνόμια οικονομικής φύσεως. 

Στην πραγματικότητα η Διοικούσα Επιτροπή Κρατικών Λαχείων βρήκε την ευκαιρία να «εκδικηθεί» τον ανταγωνιστή της, το Λαχείον Συντακτών, και να βάλει στο χέρι τα κέρδη του. 

Σκοπός η καθιέρωση και προώθηση του Πρωτοχρονιάτικου Λαχείου (Ειδικόν Κρατικόν Λαχείον Κοινωνικής Αντιλήψεως), το οποίο εκδόθηκε μόλις καταργήθηκε εκείνο των συντακτών.

Έτσι, τελείωσε άδοξα η πορεία ενός λαχείου, του οποίου η ιστορία, όταν γραφτεί συνοδευόμενη από χιλιάδες φωτογραφικά τεκμήρια, θα προσφέρει νέα δεδομένα στην ιστορία του Τύπου αλλά και στην κοινωνική, στην οικονομική και την πολεοδομική εξέλιξη της ελληνικής πρωτεύουσας.

Γιώργος Κυρούσης